________________
૫૮૬
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચો કથા. [ પ્રસ્તાવ ૩ મારી તરફ વળ્યો. તે વખતે વળી હિંસાદેવીએ મારી તરફ નજર કરી. તે જ વખતે દૂરથીજ તેના ઉપર મેં અર્ધચંદ્ર બાણુ ફેકયું, જેણે તે તુમ રાજાનું માથું ઉડાવી દીધું એટલે તેના લશ્કરમાં પણ ભંગાણ પડ્યું. બન્ને રાજાઓ ઉપર આવી રીતે મેં વિજય મેળવ્યો તેથી આ કાશમાં રહેલા સિદ્ધો, વિદ્યાધરો અને બીજાઓએ જય જય શબ્દને ઉચ્ચાર કર્યો.
હવે ત્રીજી બાજુ વિભાકર હતો તે બંધુ કનકશેખરની સાથે લડતો હતો. શરૂઆતમાં અનેક પ્રકારનાં તીરેનો વરસાદ વરસાવ્યા
પછી તેણે કનકશેખર ઉપર અત્ર્યસ્ત્ર સર્જાસ્ત્ર વિગેરે વિભાકરની હાર. મંત્રિત અસ્ત્રો મૂકવા માંડ્યાં, પણ તેની સામે વારૂ
સ્ત્ર, ગારૂડાસ્ત્ર વિગેરે મૂકીને કનકશેખરે એ સર્વનું યથાયોગ્ય નિવારણ કર્યું. તે વખતે પોતાના હાથમાં તરવાર લઈને વિભાકર રથમાંથી નીચે ઉતર્યો. રથમાં બેઠેલે જમીનપર ચાલનાર સાથે યુદ્ધ કરે તે વાજબી ન હોવાથી કનકશેખર પણ હાથમાં તરવાર લઈ તુરત પોતાના રથમાંથી જમીન પર ઉતરી આવ્યું. પછી અનેક પ્રકારની કુશળ પટ્ટાબાજી ખેલતાં અને મર્મભાગ ઉપર પ્રહાર કરવાની અનુકૂળતા શોધતાં અને સામેના પ્રહારથી પોતાની જાતને બચાવતાં તેઓની તરવાર સાથેની પટ્ટાબાજી ઘણુ વખત સુધી ચાલી, છેવટે કનકશેખરે લાગ જોઈને એક ઝટકે વિભાકરના ખભા ઉપર લગાવી દીધો જેના જેરથી વિભાકર જમીન પર પડી ગયો અને તેને મૂછી આવી ગઈ. તે વખતે કનકશેખરના લશ્કરમાં આનંદને વનિ થઈ રહ્યો, પરંતુ મહાનુભાવ કનકશેખરે તેને અટકાવી દઈને વિભાકરના શરીર ઉપર પવન અને પાણી સીંચાવી મૂછ વાળવા પ્રયત્ન કર્યો અને કહ્યું “અહો! રાજપુત્ર! ધન્ય છે તને ! ખરેખર તે પુરૂષપણુ-નરપણુને ત્યાગ કર્યો જ નહિ, દીનતા અંગીકાર કરી નહિ, તારા વડીલે-પૂર્વ પુરૂની સ્થિતિ વધારે ઉજજવળ કરી બતાવી અને તારું પોતાનું નામ ચંદ્રમાં લખાવી દીધું! માટે ઉઠ અને લડવું હોય તે તૈયાર થા.” વિભાકરે
૧ અગાઉ ધર્મયુદ્ધ જ ચાલતા હતા તે આ ઉપરથી જણાય છે. બેદરકારી કે બીજી કોઈ દશમનની નબળાઇનો લાભ લે તેને હીચકારાપણું મનાતું હતું. અર્વાચીન કાળના યુદ્ધમાં આ સર્વ વિચાર ઉલટાઈ ગયા દેખાય છે.
૨ મર્મભાગઃ શરીરને નાજુક ભાગ.
૩ આ બીજી ધર્મભાવના પણ વિચારવા યોગ્ય છે. પહેલાપર પ્રહાર કરવો એ ધર્મયુદ્ધના નિયમોથી વિરૂદ્ધ છે.
૪ ચંદ્ર ઉપર નામ લખાવવું એટલે નામ અમર કરવું,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
