________________
14
TATTVA-KAUMUDI
p. 4 ). But according to the Bhagavata Purana ( 3. 25. 1 ) Vasudeva himself was born as Kapila from the womb of Devahūti कपिलस्तत्त्वसंख्याता भगवानात्ममायया । जातः स्वयमजः साक्षादात्मप्रज्ञप्तये नृणाम् ॥
"
Thus, we find no strong proof for believing Kapila a historical person.
2. Asuri
There is a difference of opinion also with regard to the reality of Asuri, the first disciple of Kapıla. Kaviraja Gopinatha thinks him to be a historical person (Jay., Int., p. 3 ). But Garbe and Keith are opposed to this view (t. s. pp. 47-48; S. Y. pp. 2-3 Garbe adds that if Asura is really historical then he is different from his namesake mentioned in the S'atapatha Brahmana ). The two interesting accounts as to how Kapila taught Asuri are found in the Jayamangalā and the Matharavrttı. In the Mbh., Asuri is made the teacher of Pañcas'ıkha 'तत्र पञ्चशिखो नाम कापिलेयो महामुनि: । ... आमुरे: प्रथमं शिष्यं etc. (S'ānti, 218. 6. 10). We find only one quotation ascribed to Asuri, vrs. "विविक्ते दृकूपरिणता बुद्धौ भोगोऽस्य कथ्यते । प्रतिबिम्बोदयः स्वच्छो यथा चन्द्रमसोऽम्भसि ॥” in the commentary of Hanbhadra on the Saddars' anasamuccaya ( p. 36 ).
64
3.
Pañcas'ikha
Pañcas'ıkha, the disciple of Asuri is found quoted in the following works :
A. Y. Bh.
( अ ) " एकमेव दर्शनं ख्यातिरेव दर्शनम् ” [१. ४ ] । ( आ ) " आदिविद्वान् निर्माणचित्तमधिष्टाय कारुण्याद्भगवान् परमर्षिरासुरये जिज्ञासमानाय तन्त्रं प्रोवाच ” । [ १.२५ ] ( इ ) " तमणुमात्रमात्मानमनुविद्याऽस्मीत्येवं तावत्संप्रजानीते " [१.३६ ] । ( उ ) " व्यक्तमव्यक्तं वा सरवमात्मत्वेनाभिप्रतीत्य तस्य सम्पदमनुनन्दत्यात्मसम्पदं मन्वानस्तस्य व्यापदमनुशोचस्यात् म-व्यापदं मन्वानः स सर्वोऽप्रतिबुद्धः " [ २५ ] । (ऊ) " बुद्धितः परं
