Tapagaccha Shraman Vansh Vruksh

Author(s): Jayantilal Chottalal Shah
Publisher: Jayantilal Chottalal Shah

Page 109

श्री तपगच्छ
३६
मुहूर्त छे एम जाणीवी० नि० सं० १४६४ वि० सं० ९९४मां सर्वदेव प्रमुख आठ शिष्योने एक साथै आचार्यपद आयुं. “ तमारी शिष्यसंतति वडलानी जेम फेलाशे " एम आशीर्वाद आयो, अने पछी सपरिवार अजारी तरफ विहार कर्यो. आ रीते वडनी नीचे सूरिपद प्राप्त थवाथी आ० सर्वदेवपूरिने शिष्य परिवार " वडगच्छ " रूपे प्रसिद्धि पायो.
खरे खर! आ० सर्वदेवसूरिनो परिवार वडनी जेम शाखा प्रशाखाथी फूल्यो फाल्यो छे. अत्यार सुधीमां नागेन्द्र वगेर गच्छोए अनेक पेटा गच्छोनो जन्म आप्यो हतो. आ रीते परस्परमा सहयोगी कुल ८४ गच्छो बनी चूक्या हता. जे दरेकमां वडगच्छनी प्रधानता हती.
ए वस्तु मानी शकाय छे के चंद्रकुल, पूर्णतलगच्छ, नाणकपुरायगच्छ ( शंखेश्वरगच्छ ), कालिकाचार्य गच्छ— भावडागच्छ, हुंबडगच्छ, मलधारीगच्छ, थिरापत्रीयगच्छ, चैत्रवालगन्छ, ब्राह्मण गच्छ ( शाखागच्छो) वगेरेनो वडगच्छ साथै घनीष्ठ संबंध हतो. पार्श्वनाथसंतानीय उपकेश ( ओसवाल - कवला ) गच्छ पण वडगच्छनो सहकारी गच्छ हतो. जे वात तपगच्छ, वडगच्छ अने कवलागच्छना घनिष्ट संबंधी प्रत्यक्ष छे. तपगच्छ अने कवलागच्छनी अभिन्नता ए पण श्री गौतमस्वामी अने श्री Shiवामीना सिद्धांतो आज पर्यंत अविकृत दशामां सुरक्षित होवानुं परिणाम छे. "
૧૦
अत्यार पहेलां चैत्यवास चालू थयो हतो. दुर्भाग्ये तेणे हवे अमर्यादित रूप धारण कर्तुं हतुं, जेने रोकवा माटे आ० वर्धमानसूर, परमसैद्धान्तिक - सौवीरपायी आ० मुनिचंद्रसूरि, आ० आर्यरक्षितसूरि are एकधारी प्रयत्न चालू कर्यो. तेमना संगीन प्रयत्नथी चैत्यवास तूट्यो अने पोषाळो वधवा लागी. आ तरफ ८४ गच्छोनो पण घसारो थतो चाल्यो, परिणामे मुस्लीमयुग सुधीमां घणा गच्छो निर्वंश थई गया. जेना श्रमणोपासको अधिकांश तपगच्छमां आवी मळ्या छे. अंते गण्यागांठ्या गच्छो विद्यमान रह्या हता.
वडगच्छना शासनकाळमां समाचारीभेदे पुनमिया ( वि० सं० १९५९), चामुंडिक (पि० सं० १२०१), [ जैनयुग वर्ष - ३ पृ० २३५] खरतर ( १२०४ ), अंचळ
छे, जेना पत्र
५. चंद्रगच्छ,
१०. एक बाळबोधपट्टावलीमां विजयजिनेन्द्रसूरि (वि० सं० १८५१ ) सुधीनी परंपरा ९ छे तेमां लख्युं छे के तपगच्छना तेर बेसणा (पाटीया - गादी ) छे. ते आ प्रमाणे:--- 69. तपगच्छ, २. सांडेरगच्छ, ३. चउदसीयागच्छ, ४. कमलकलसागच्छ, ६. कोटीवग छ, ७. कतकपुरागच्छ, ८. कोरंटगच्छ, ९. चित्रोडागच्छ, १०. कज्जपुरा, ११. वडगच्छ, १२. ओसवालगच्छ, १६. मलधारी गच्छ. ए तपगच्छना तेर बेसणानी समाचारी एक छे." आा उपरांत भरुअच्छा, थंभणा, गंधारा, पालनपुरा, भीनमाल, नागोरी, बारेजा, घोधारा वगेरे गामप्रतिबद्ध तपगच्छनी ज शाखाओ हती. जेनी वंश परंपरा आजे विद्यमान नथी.
११. विचारश्रेणीपरिशिष्टमां वि० सं० ११४४मां खरतरमतनी उत्पत्ति मानी छे. छ कल्याणवनी प्ररूपणा आदिनी अपेक्षाए आ साल संभवे छे.
खरतरगच्छना श्रावक बनारसीदासे वि० सं० १६८०मां दिगम्बरीय तेरापंथ काढेल छे.
1 في