________________
સિદ્ધસેન શતક | ૧૨૯
પક
શાસ્ત્રો હારજીત માટે નથી
શેય: પરસિદ્ધીત્ત,
स्वपक्षबलनिश्चयोपलब्ध्यर्थम् । परपक्षक्षोभणम
ચુપેચ તુ સતામનાવાર: (ડ.9૬) પોતાના પક્ષનાબળાબળનો નિશ્ચય કરવાના હેતુથી પરપક્ષના સિદ્ધાંતનો અભ્યાસ કરવો યોગ્ય છે પરપક્ષને હરાવવાના ઉદ્દેશથી એવો અભ્યાસ કરવો એ તો સજ્જનો માટે અનુચિત ગણાય.
તત્ત્વચિંતન એ મુક્તિસાધનાનું એક અંગ છે, એ કંઈ બીજાઓને હરાવવાનું સાધન નથી. જે પરંપરામાં જન્મ મળ્યો હોય તેનો અથવા સંયોગવશ જે પરંપરાનો પ્રથમ પરિચય પોતાને થયો હોય તેનો આધાર લઈ વ્યક્તિએ કામ શરૂ કરવાનું હોય. આગળ જતાં અન્ય પરંપરાના તત્ત્વજ્ઞાનસાધના પદ્ધતિ સામે આવે ત્યારે શું કરવું ? સામાન્ય રીતે લોકો પહેલે જ ધડાકે તેને મિથ્યા કહી દઈ તેનાથી દૂર રહે છે. થોડા બુદ્ધિશાળી કે આગળ પડતા હોય તે તો અન્ય દર્શન-પદ્ધતિને અસત્ય સાબિત કરવા અને એમ કરીને ધર્મની “રક્ષા કરવા (વસ્તુતઃ પોતાના અહંકારને ભાંગી પડતો બચાવવા) વાગ્યુદ્ધમાં ઊતરી પડે છે. આ માટે તે અન્ય દર્શનનો ઊંડો અભ્યાસ પણ કરે છે, જેથી તેની નબળી કડીઓ શોધી તેના આધારે તે પક્ષનું ખંડન કરી શકાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
