________________
૧૭૪ ] સિદ્ધસેન શતક
જ્યાં હતા ત્યાં જ રહીને દોષોથી દૂર નીકળી જનારા આત્મસાધકો છે તેમ ઘર-બાર તજી દેનારા મુમુક્ષુઓ પણ છે. સંસારનાં બંધનો અને દોષનાં નિમિત્તોથી દૂર રહીને અનાસક્તિ-જાગૃતિ ટકાવી રાખવી વધારે સુગમ છે. અપરિપકવ દશામાં બાહ્ય ત્યાગ સહાયક બને છે; બાહ્ય ત્યાગથી મુમુક્ષુનું કાર્ય સરળ બને છે. આ તથ્યને સુજ્ઞ જનો સમજે છે, એટલે પોતાને બાહ્ય ત્યાગની આવશ્યકતા ન જણાતી હોય તોય, અન્ય મુમુક્ષુજનોનો માર્ગ સરળ થાય એવી અનુગ્રહ બુદ્ધિથી આવા જાગૃત આત્માઓ પોતે પણ “ઘર” છોડે છે અને એ રીતે એક વ્યવસ્થિત રાજમાર્ગ ઊભો થવા દે છે.
“મન ચંગા તો કથરોટમેં ગંગા' એમ કહીને ત્યાગ-તપ-સાધનાની કોઈ જરૂર નથી એમ માનનારો એક વર્ગ છે. આ વાત મૂળમાં ખોટી નથી. આંતરત્યાગ એ જ સાચો ત્યાગ છે એ નિશ્ચયનયનો સિદ્ધાંત છે જ; કિંતુ આ સિદ્ધાંતનો ઉપયોગ બનાવટી આધ્યાત્મિકતા માટે ન થાય તેની ચિંતા સાચા આધ્યાત્મિક પુરુષોને રહે છે. દિવાકરજીએ નિશ્ચયષ્ટિએ વિચારણા ચાલતી હોવા છતાં બાહ્ય ત્યાગરૂપ વ્યવહારની ઉપાદેયતા અહીં સ્પષ્ટ શબ્દોમાં દર્શાવી ગેરસમજ થવાનો અવકાશ રહેવા દીધો નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
