________________
૯૩
અનેકાંતવાદની કથનશૈલી
वाक्चिकित्सितमानाध्वमणिरागादिभक्तिवत् ।
नानात्वैक्योभयानुक्ते'
સિદ્ધસેન શતક [ ૨૦૩
Jain Education International
विषमं सममर्थतः । ।
(૨૦.૩) એક જ વાત અનેક ભાષામાં કે અનેક રીતે કરી શકાય છે. એક રોગની અનેક રીતે ચિકિત્સા થઈ શકે છે. એક જ વસ્તુનું માપ ઘણી રીતે લઈ શકાય છે. કોઈ એક સ્થળે પહોંચવાના રસ્તા એકથી વધુ હોઈ શકે છે. જુદી જુદી પૃષ્ઠભૂમિના કારણે એક જ મોતી અનેક રંગનું જણાય છે. તેવી જ રીતે, એક જ વિધાન ભેદ, અભેદ, ભેદાભેદ અને અનિર્વાચ્ય એવા વિવિધ સ્વરૂપે રજૂ થઈ શકે છે. કથનની રીતિ ભિન્ન હોવાથી ભિન્ન લાગે છે પણ અર્થથી તે સમાન હોય છે.
પ્રત્યેક પદાર્થ અનેક શક્યતાઓથી સભર છે. જગતની રચના જિટલ છે. વિશ્વ કોઈ એક વ્યાખ્યાને વશ રહે તેવું નથી. ભાષાની પણ મર્યાદા છે. કોઈ પણ વિધાનમાં પૂર્ણ સત્યને આવરી લેવાનું શકય નથી. કશુંક છૂટી જાય છે. ભગવાન મહાવીરના મતે, કોઈ પણ વિધાન સંપૂર્ણ હોઈ શકતું નથી. પૂર્ણ વ્યાખ્યા શકય નથી, હા, સત્યની નિકટતમ વ્યાખ્યા શકય છે. ૨. "યાનુન્તિ ° - મુદ્રિત પાઠ
વસ્તુ,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
