________________
૧૬૮ [] સિદ્ધસેન શતક
છે. ભીતરના ક્રોધ-લોભ-મોહ દૂર ન થયા હોય ત્યાં સુધી આવો બોધ શું નિરર્થક નથી ?
શ્રી સિદ્ધસેન કહે છે કે ના, છેક એવું નથી. અંતરના દોષો દૂર ન થયા હોય, તેમ છતાં વ્યક્તિ હત્યા વગેરેથી દૂર રહે તેમાં તેનું ભલું તો છે જ. લોભ-મોહ-મમત્વ દૂર કરવાનો અનુરોધ પ્રાથમિક કક્ષાના જીવો માટે એટલો અસરકારક નહિ થાય. “હિંસા કરશો તો તમે જ દુઃખી થશો, જેવું કરશો તેવું પામશો' એવો સ્થૂળ ભૂમિકાનો ઉપદેશ તેમના માટે કલ્યાણકારી બને છે. નાનું બાળક સ્વચ્છતાનો મહિમા કે આનંદ કેવો હોય તે સમજી શકતું નથી. તેને તો “કપડાં મેલાં કરીશ તો માર પડશે' એમ કહી કપડાં મેલાં કરતો અટકાવવો પડે છે. સમજણ વધતાં મારની બીકે નહિ, સ્વચ્છતાનું મહત્ત્વ સ્વાનુભવે સમજી કપડાં મેલાં ન થાય તેની કાળજી તે સ્વયં રાખી શકશે.
દુન્યવી દૃષ્ટિએ પુખ ગણાતા હોવા છતાં કેટલાક જીવો આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ આવી બાળકલાના જ હોય છે. દુઃખનું ખરું કારણ તો ચિત્તમાં રહેલી રાગ-દ્વેષ આદિ વૃત્તિઓ છે. આ વિકારો પોતે જ દુઃખરૂપ છે. પરંતુ આ તથ્ય આવા બાળજીવોને ઝટ સમજાતું નથી. એવા લોકોને હિંસાદિથી થતા કર્મબંધન અને તેના પરિણામે આવતાં દુ:ખ-દુર્ગતિ વગેરેનો ખ્યાલ આપી હિંસાદિથી દૂર રહેવાનો ઉપદેશ અપાય છે તે યોગ્ય જ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
