Shrutsagar Ank 2013 12 035

Author(s): Mukeshbhai N Shah and Others
Publisher: Acharya Kailassagarsuri Gyanmandir Koba

Page 55

श्रुतसागर - ३५
तज्जन्मा जनकांहिपंकजरजः सेवाप्तविद्यालयो । विप्रः श्रीधनपाल इत्यविशदामेतामबध्नात् कथाम् 11 अक्षुण्णोषऽपि विविक्तसूक्तरचने यः सर्वविद्याब्धितः । श्रीमुंजेन 'सरस्वती' ति सदसि क्षोणीभृता व्याहृतः ।।
५३
निःशेषवाङ्मयविदोऽपि जिनागमोक्ताः श्रोतुं कथाः समुपजातकुतूहलस्य । तस्यावदातचरितस्य विनोदहेतो राज्ञः स्फुटाद्भूतरसा रचिता कथेयम् ।!
भावार्थ-मगधदेशमां आवेला शांकाश्यनामा निवेशमां (संयुक्त प्रांतमां फरुकाबाद जिल्लामा संक्सि नामनुं हाल गाम छे त्यां (जुओ इंडियन हिस्टोरिकल क्वोटल मार्च, १९२९, पृ. १४२) देवर्षि नामनो द्विज हतो के जेनो पुत्र सर्व शास्त्रमां कुशल स्वयंभूसमान सर्वदेव नामे थयो. ते पिताना चरणकमळनी सेवाथी विद्यालवने प्राप्त थयेला अने सर्व विद्याना ज्ञाता होवा छतां पण, जैनशास्त्रोमा वर्णवेली कथाओ सांभळवा माटे उत्पन्न थयेला कौतूहलवाळा तेमज निर्मल चरितवाळा भोजराजाना विनोद माटे आ तिलकमंजरी नामनी स्फुट अने अद्भुत रसवाळी कथा रची.
कथामां उत्सूत्र प्ररूपणा न थाय तेवी दृष्टिए जैनाचार्य वादिवेताल शांतिसूरिए तेनुं संशोधन कर्तुं हतुं.' तिलकमंजरीनी ताडपत्रनी प्रत सं. ११३०मां लखायेली जेसलमेर भंडारमां छे. कलिकालसर्वज्ञ हेमचंद्राचार्य जेवाए पण तिलकमंजरीनां पद्यो उच्च कोटिनां मान्यां छे अने काव्यानुशासन तथा छंदोनुशासनमा उदाहरण तरीके मूक्यां छे.
सं. १०२९मां ज्यारे माळवाना राज्यनी धाडे मन्नखेड नामनुं गाम लूंट्युं त्यारे धारानगरीना प्रतिष्ठित धनपाळ पंडिते निर्दोष मार्ग उपर रहेली पोतानी सुंदरी नामनी बहेन माटे 'पाईयलच्छी नाममाळा' रची. जे सं. १९७३मा पं. बेचरदासे संशोधित करी जै श्वे. कोन्फरन्स ओफीस द्वारा प्रगट करेल छे.
धनपाळचरित नाममाळा श्लो. १८०० एवी यादी एक टिप्पणीमांथी मळे छे. ते प्रायः संस्कृत नाममाळा होवी जोइए. धनपाले संस्कृत कोष रच्यो हतो तेनी साबिती तो खुद हेमचंद्राचार्यना कोषोमांथी मळी आवे छे. कारण के तेमणे पोताना अभिधानचिंतामणि नामना संस्कृतकोषनी टीकाना प्रारंभमां ज व्युत्पत्तिर्धनपालतः एवो उल्लेख करी शब्दोनी उत्पत्तिना विषयमा धनपालना कोषने प्रमाणभूत मान्यो छे. एवी ज रीते देशीनाममाळानी टीकामां पण धनपाळनो नामोल्लेख करेलो मळी
१. अशोघयदिमां चासावुत्सूत्राणां प्ररूपणात् । शब्दसाहित्यदोषास्तु सिद्धसारस्वतेषु किम् ? ।।