Shrutsagar 2017 01 Volume 08

Author(s): Hiren K Doshi
Publisher: Acharya Kailassagarsuri Gyanmandir Koba

Page 6

ગુરુવાણી
આચાર્યશ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
આત્મવિચારણા અધ્યાત્મ જ્ઞાનથી દુનિયામાં શાંતિનું રાજ્ય પ્રર્વતે છે. આવા જ્ઞાનથી જ મનુષ્ય પોતાના આત્મા તરફ વળે છે અને બાહ્ય ઉપાધિઓનો સંગ ત્યજે છે.
આવાં અધ્યાત્મશાસ્ત્રો આત્માનું પ્રભુત્વ દર્શાવે છે. આને કારણે જ જગતમાં ભક્તિ, પ્રેમ અને દયાનાં ઝરણાં વહે છે. અનેક પ્રકારના સદ્ગુણોને પ્રગટ કરવાની ભૂમિ અધ્યાત્મશાસ્ત્ર છે. પ્રાચીન આત્મકુલક ગ્રંથમાં લખ્યું છે –
दम सम समत्तभित्ती-संवेय विवेय तिव्यनिघेया
एएय गुढ अप्पा वबाह बीयस्य अंकुरा। દમ, સમ, સમત્વ, મૈત્રી, સંવેગ, વિવેક અને તીવ્ર નિર્વેદ આદિ ગુણો ખરેખર અધ્યાત્મજ્ઞાનરૂપી બીજના અંકુરો છે.
ચિલાતીપુત્ર ઉપશમ, સંવર અને વિવેક એ ત્રણનું મનન કરીને મુક્તિ પામ્યા, તેમાં અધ્યાત્મજ્ઞાન જ જોવા મળશે. આષાઢાચાર્ય નાટક કરતાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા તેમાં પણ પ્રધાનપણે અધ્યાત્મ ભાવના રહેલી છે. ભરત રાજા અરીસા ભુવનમાં ભાવના ભાવતાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા તેમાં પણ આત્મવિચારણા જ મુખ્ય હતી.
ઇલાચીપુત્રે વાંસ પર નાચતાં આત્માની વિચારણાથી જ કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. છદ્મસ્થાવસ્થામાં શ્રી મહાવીર પ્રભુએ આત્માની પૂર્ણ શ્રદ્ધાથી અને અધ્યાત્મજ્ઞાનના પ્રાબલ્યથી જ અનેક પ્રકારના ઉપસર્ગો સહન કર્યા હતા. શ્રી ગૌતમસ્વામી આત્મ વિચારણામાં લીન થયા ત્યારે રાગના બંધનથી મુક્ત થઈ કેવળજ્ઞાન પામ્યા.
આત્માના જ્ઞાન વિના સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ પણ થઈ શકતી નથી.