Raghuvilasa Natakoddharah

Author(s): Ramchandra Mahakavi,
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan

Page 43

२६
रघुविलास नाटकोद्धारः-पञ्चमोऽङ्कः । [ रावणेन त्रिजटाअनुचरीमालतीपार्थान्मायामैथिलीरूपं काराप्य चन्द्रराशेः
___ पश्यतस्तत्र सभायामागच्छत इदं वाक्यम् -] आरोहन्ति दुरारोहं मार्ग मुञ्चन्ति दूरतः।
योषितः कामिनामर्थे शाखिनामिव वीरुधः ॥ ३१॥ पुना रावणः-( सोपहासम् ) चन्द्रराशे ! अर्पयिष्यामो जानकीम् । जानकीजानिर्देवो रामभद्रः किमपरमादिशति ? ।
चन्द्रराशिः -(सावष्टम्भम् ) जानकीजानिर्देवो रामभद्र इदमपरमादिशतिउदस्तः कैलासो यदथ, शतमन्योर्व्यपहृतः
स्मयः सङ्ग्रामे यत्, तदिह ननु साक्षी कथय कः ?। प्रतीमो निःशेषं खरकुलनिवापप्रतिभुवां शराणां रे रक्षस्त्वमसि परिसोढा यदि युधि ॥ ३२ ॥
(चन्द्रराशिनिष्क्रान्तः ।) रावणः-( कर्ण दत्त्वा ससम्भ्रमम् )
लङ्कायाः किमुरे ! बहिः कलकलः ? प्रतीहार:
प्राप्तो रिपुः रावणः-( सावज्ञम् )
किं शुनाशीरः कोऽप्यपरो? प्रतीहारः
न, काननचर, रावणः- ( सलज्जम् ) हुं मा पुरो व्याहृथाः।
(पुनः सविनयम् ) दोर्दण्डाः ! समुपस्थितं किमपि वः पर्व पापिच्छिलं, स्मतव्योऽस्मदनुग्रहेण विजयो नैन्द्रः क्षणं सम्प्रति ॥ ३३॥
(प्रविश्य सम्भ्रान्तः) शुकनाशः - देव! राम-कुम्भकर्णयोः शक्रजित्-सुग्रीवयोरपरेषां रक्षसां वनौकसां च महान् समरसंरम्भो वर्त्तते । रावणः-( सरोषम् ) किमद्यापि प्रहस्तः पुष्पकं प्रगुणयति ? ।
(नेपथ्ये)
इदं प्रगुणमेव पुष्पकम् , आरोहतु देवः । रावणः-(प्रतीहारं प्रति ) दर्शय मार्गम् , येन समराय संरम्भामहे ।
(इति निष्क्रान्ताः सर्वे ।) ॥ इति पञ्चमोऽङ्कः॥
१ प्रतिपद्यामहे । २“निवापः पितृतर्पणम्" ।