________________
સમકાલીન છે. દિગમ્બર સંપ્રદાયમાં બાણ-મયૂરવાળી ઘટના ભોજ છુપાયેલ બીજમંત્રોનું જ્ઞાન અપડી શકે. પરંતુ એટલું નિશ્ચિત છે કે અને કાલિદાસના સમયમાં બન્યાની અનુશ્રુતિ પ્રચલિત છે. આ આ સ્તોત્રના પઠનથી પોત-પોતાની શ્રદ્ધા-ભક્તિ અનુસાર રીતે તેઓ આચાર્યશ્રીનો સમય વિક્રમની અગિયારમી સદીનો માને ભક્તજન વિવિધ ચમત્કારોનો અનુભવ કરે છે. શ્રદ્ધામાં અનંત છે. આચાર્યશ્રીના ભક્તામર સ્તોત્રની શૈલી મયૂર અને બાણની બળ છે. અસંભવને સંભવ બનાવવાની શક્તિ છે. ભક્તામર સ્તોત્ર શૈલી સમાન છે. તેવી શૈલી તથા ઐતિહાસિક તથ્યોના સ્તોત્રનો શુદ્ધ, નિયમિત તેમજ શ્રદ્ધાપૂર્ણ પઠન સમસ્ત ભય, વિન, આધારે કહી શકાય કે તેમણે ભક્તામર સ્તોત્રની રચના ભોજરાજ્ય બાધા, રોગ, શોક, દુઃખ, દરિદ્રતા, અંતરના વિકારોને નષ્ટ કાળમાં નહીં કરી હાયે. સુપ્રસિદ્ધ ઈતિહાસકારક પં. ગૌરીશંકર કરવામાં પૂર્ણ સમર્થ છે. આ સ્તોત્ર ભક્તિથી મુક્તિ અને શાંતિ અનુસાર આચાર્યશ્રીનો સમય હર્ષકાલીન બતાવ્યો છે. તેથી તેમનો પ્રાપ્ત કરવાનું સબળ સાધન છે. સમય ઈ.સ.ની સાતમી શતાબ્દી હોવો જોઈએ. આ તથ્ય વધુ સુસંગત ભક્તામર સ્તોત્રના પ્રસિદ્ધ મંત્ર તંત્ર :લાગે છે.
ભક્તામર સ્તોત્રનો પ્રસિદ્ધ તથા સર્વસિધ્ધિદાયક મહામત્ર સ્તોત્રની અમરતા :
% હીં વન શ્રી વૃષભનાથતીર્થરાય નમ:' છે. શ્વેતામ્બર જેન જગતમાં શ્રી માનતુંગ આચાર્યનો મહિમા અને ગરિમા પરંપરામાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિકૃત ભક્તામરના મંત્ર તેમજ યંત્ર ઉપર આ ભક્તામર સ્તોત્રની રચનાને કારણે જ પ્રસિદ્ધ છે. ભક્તામર વિસ્તૃત ગ્રંથ પ્રસિદ્ધ છે. આ ગ્રંથમાં અડતાલીસ ગાથાના સ્તોત્રના આજ સુધી લગભગ ૧૩૦ વાર અનુવાદ થઈ ચૂક્યા છે. અડતાલીસ યંત્ર આપવામાં આવ્યા છે. યંત્ર રચનાની વિધિ પણ મોટા મોટા ધાર્મિક ગુરુ, ભલે તે હિન્દુ ધર્મના હોય તો પણ બતાવવામાં આવી છે. અને આ યંત્રોની આકૃતિઓ પણ મળે છે. ભક્તામર સ્તોત્રની શક્તિને માને છે. તેઓ એમ પણ માને છે કે યંત્રોની આકૃતિઓ બે પ્રકારની શૈલીમાં મળે છે. એક પરંપરામાં ભક્તામર જેવો બીજો કોઈ સ્તોત્ર નથી. આ સ્તોત્રની લોકપ્રિયતા ચતુષ્કોણ શૈલીમાં મંત્ર આકૃતિઓમાં અનેક એની ઋદ્ધિ તેમજ તેમજ શ્રદ્ધાનું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ એ છે કે ભારતની વિભિન્ન ભાષાઓમાં મંત્રને વિવિધ બીજમંત્રોથી વેષ્ટિત કરવામાં આવ્યા છે. જ્યારે અન્ય - પ્રાકૃત, હિંદી, ગુજરાતી, મરાઠી, બંગાળી, ઉડિયા, તમિલ, બીજી પરંપરામાં યંત્રોની કોઈ એક આકૃતિ ન મળે, કોઈ ચતુષ્કોણ, તેલુગુ, અંગ્રેજી, ઉપરાંત ઉર્દૂ, ફારસી વગેરેમાં અનુવાદ કરવામાં કોઈ વર્તુળ આકારમાં મળે છે. એની રચનામાં પણ મૂળ કાવ્ય આવ્યો છે.
(શ્લોક) નથી. ફક્ત અદ્ધિ, મંત્ર તેમજ બીજાક્ષરોથી વેષ્ટિત કરવામાં આ સ્તોત્ર અત્યંત પ્રભાવશાળી તેમજ અપૂર્વ આત્મ-પ્રસન્નતા આવ્યા છે. તેવી જ રીતે અડતાલીસ ગાથાના અડતાલીસ વિશેષ આપવાવાળો છે. આ સ્તોત્રની ગાથાઓમાં ગૂંથિત શબ્દોનું મંત્રોનો ઉલ્લેખ છે. તેમજ દરેક ગાથાઓનું ફલાગમ પણ ભિન્ન સંયોજન એટલું અદ્ભુત છે કે તેના શબ્દોચ્ચારથી ઉત્પન્ન થતા ભિન્ન પ્રકારે આપેલ છે. પ્રત્યેક ગાથાની સાથે આપેલ ઋદ્ધિ-મંત્ર ધ્વનિ પરમાણુ વાતાવરણને આંદોલિત કરી ચારે બાજુ ફેલાઈ જાય પ્રાચીન હસ્તપ્રત પર આધારિત છે. એની સત્યતાના વિષે નિશ્ચયતા છે. સમયની પાબંદી વગર ગમે ત્યારે આ ભક્તિ પ્રધાન સ્તોત્રનું હોવા છતાં એના પ્રયોગ મંત્રસિદ્ધ ગુરુવર્યની આમ્નાયપૂર્વક થાય પઠન કરી શકાય છે. ખરેખર! સ્તોત્રના શબ્દો જ સ્તોત્રને - કૃતિને એ ખૂબ જરૂરી છે. અમરતા બક્ષે છે.
મંત્રમંત્રની મહત્તા :ભક્તામર સ્તોત્ર - મંત્ર ગર્ભિત સ્તોત્ર :
ભારતવર્ષ અનાદિકાળથી જ્ઞાનવિદ્યાની શોધ અને ભક્તામર સ્તોત્ર મંત્ર ગર્ભિત સ્તોત્ર છે. ઋદ્ધિ, મંત્ર અને અનુસંધાનની પૃષ્ઠભૂમિ રહ્યો છે. વિદ્યાઓની વિભિન્ન શાખાઓમાં યંત્રોથી એની ચમત્કારિતા વિશ્રત છે. ભક્તામર સ્તોત્રના ભારતીય મનીષિઓ, ઋષિઓ તેમજ અધ્યેત્તાઓએ વિશિષ્ટ ચમત્કારોની સેંકડો કથાઓ પ્રસિદ્ધ છે. સ્તોત્રના પ્રણેતા આચાર્ય વિચાર-વિમર્શ તેમજ ચિંતન દ્વારા અલૌકિક લબ્ધિઓ મેળવી છે. માનતુંગજીએ પ્રભાવશાળી મંત્રોના બીજ આ સ્તોત્રમાં ખૂબ જ જેના પરિણામ સ્વરૂપે મંત્ર-યંત્ર આદિ સાધનાનો ઉદ્ભવ થયો ચાતુર્યપૂર્વક નિવિષ્ટ કર્યા છે. અતઃ આ સમગ્ર સ્તોત્ર જ મંત્રરૂપ હોવો જોઈએ. છે. આ સ્તોત્રના પ્રત્યેક કાવ્ય છંદના પૃથક પૃથક યંત્ર તથા મંત્ર મંત્રમાં ધ્વનિ હોય અને ધ્વનિના સમૂહને મંત્ર કહેવામાં આવે મંત્ર વ્યાકરણના અનુસાર વિનિર્મિત છે. પ્રાચીન મંત્રશાસ્ત્રમાં છે. અથવા તો જે વિશિષ્ટ પ્રભાવક શબ્દો દ્વારા નિર્મિત કરવામાં ભક્તામર સ્તોત્રનું બીજું નામ મંત્રશાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ હતું. એની પ્રત્યેક આવેલ વાક્ય હોય તે મંત્ર કહેવાય છે. મન્ ધાતુને “ખન' (ત્ર) ગાથા (શ્લોક)ના પ્રત્યેક ચરણમાં બીજમંત્ર એટલી વિલક્ષણતાથી પ્રત્યય લગાવાથી “મંત્ર' શબ્દ બને છે. આ વ્યુત્પત્તિના અનુસાર ગૂંથ્યા છે કે તે અજાણતા જ પોતાનું ચમત્કારિક ફળ દેખાડે છે. જેના દ્વારા પરમ પદમાં સ્થિત પાંચ ઉચ્ચ આત્માઓના અથવા આજે આપણી પાસે આવા મંત્રશાસ્ત્ર નથી; જે આટલી વિશુદ્ધ શાસનદેવોનો સત્કાર કરવામાં આવે તે મંત્ર છે. મંત્રોનો વારંવાર વિવેચના કરી શકે અને આપણને ભક્તામરની ગાથાઓમાં ઉચ્ચારણ કોઈ સૂતેલાને વારંવાર ઉઠાડવા સમાન છે. અર્થાત્ 1 જૂન - ૨૦૧૮ )
પ્રબુદ્ધ જીવન
રિપ.
