________________
ક્રાંતિમાં અહિંસાનું બળ ઊમેરાય ત્યારે તેનો પ્રભાવ શુભ ને ગાંધીને જોવાની મઝા લેવા જેવી ખરી. પરિણામ સ્થાયી હોય છે.
(ગાંધી કી દૃષ્ટિ' - દાદા ધર્માધિકારી, સર્વ સેવા સંઘ પ્રકાશન, વેદમંત્રો ન સમજાય કે ઓછા સમજાય તો પણ પ્રભાવિત તો રાજઘાટ, વારાણસી. ફોન ૦૫૪૨ ૨૪૪૦૩૮૫ પ્રાપ્તિસ્થાન : કરે, પણ તેમાં નિહિત અર્થને પૂરો પામવો હોય તો કોઇ વેદજ્ઞાતાની ગાંધી બુક સેન્ટર, મુંબઇ સર્વોદય મંડળ, ૨૯૯, તારદેવ રોડ, જરૂર પડે છે. ગાંધીદર્શનનું પણ આવું છે. તેની આભા આકર્ષે છે, નાના ચોક, મુંબઈ - ૭. ફોન ૦૨૨ ૨૩૮૭ ૨૦૬૧. પૃષ્ઠ ૧૭૫, પ્રેરે પણ છે, પણ તેના મર્મને પૂરો પકડવો હોય તો ગાંધીદર્શનના મૂલ્ય રૂ. ૫૦) મર્મજ્ઞની મદદ લેવી પડે. દાદા ધર્માધિકારી આવા એક મૌલિક અને
DID પ્રાશ ગાંધીમર્મજ્ઞ છે. તેમના પુસ્તક “ગાંધી કી દૃષ્ટિ'ના ઉજાસમાં
મો : ૯૮૩૩૭૦૮૪૯૪
સત્યનું આચરણ એજ ધર્મ
તત્વચિંતકવિઠ્ઠલભાઈ પટેલ સત્ય એટલે આપણાં પોતાના આત્માનો અવાજ, એ જ આપણાં અનુસરણ કરવામાં આવશે, એટલા પ્રમાણમાં સદ્ગુણમાં વૃદ્ધિ થશે. તો માટે આપણું સત્ય છે, બીજાનું સત્ય આપણું સત્ય હોઈ શકે જ નહીં અને જ આપણે જીવનને સમગ્ર રીતેને પરિવર્તિત કરી શકીશું. માણસના મનમાં થઈ શકે પણ નહીં કારણ કે આત્મા સત્ય સ્વરૂપ છે, અને આત્મા એજ સદાને માટે બે વૃત્તિઓ કામ કરતી હોય છે,એક વૃત્તિ કહે છે, આપણે પરમાત્મા છે, માટે આત્માનો અવાજ પરમાત્માનો અવાજ છે, અને સત્ય રૂપ જીવન જીવવું જોઈએ, જેને સવૃત્તિ કહેવામાં આવે છે, બીજી પરમાત્મા જ સત્ય છે, માટે જ આત્માનો અવાજ સાંભળીને તે પ્રમાણે વૃત્તિ છે, તે હંમેશા ખંડનાત્મક અને નકારાત્મક હોય છે, જેને દુવૃત્તિ જીવનમાં આચરણ કરવું અને વ્યવહાર કરવો એનું નામ સત્ય સ્વરૂપ ધર્મ કહે છે. આ બન્ને વૃત્તિની વચ્ચે માણસનું જીવન ચાલતું હોય છે, પણ જો છે,.બીજાનું સાંભળીને મનથી કર્યા વિના ચાલવું તે અધર્મ છે, એટલે આપણે જાગૃત અવસ્થામાં, સાક્ષીભાવમાં અને વિવેકમાં સ્થિર થઈને જો જાણો અને સમજો ને તે પ્રમાણે આચરણ કરો તો જ તમે સત્યવાદી જીવતા હોઈશું, સદ્વર્તનનું પ્રમાણ વધારે હશે તો જીવનમાં સત્યનું છો, સાચા ધાર્મિક છો ધાર્મિક સ્થળોમાં આંટા મારવા, કથાઓ, સત્સંગ આચરણમાં વધુ હશે. અને ધર્માત્માઓને સાંભળવા, તે વાતોને શુદ્ધ મનથી કસવી જ નહીંને જો આપણી અજાગૃત અને અજ્ઞાન અવસ્થા હશે, તો દુવૃત્તિનું પ્રમાણ આત્માના અવાજ પ્રમાણે સત્ય સ્વરૂપ થઈને વ્યવહાર કે આચરણ જ કરવું વધુ હશે અને અસત્યનું આચરણ વધુ હશે, એટલે આપણા સમગ્ર જીવનનો નહીં તે ધર્મ નથી. કે ધાર્મિકતા પણ નથી, કારણ કે તેથી અહંકારને આધાર જાગૃતતા અને અજાગૃતતા, જ્ઞાન અને અજ્ઞાન ઉપર આધારિત પોષણ મળે છે, દંભને પ્રોત્સાહન મળે છે અને રાગ દ્વેષમાં વધારો થાય હોય છે, જેટલી જીવનમાં જાગૃતતા, વિવેક અને સાક્ષીભાવમાં સ્થિરતા છે, એટલે આત્મસ્થ થવાતું નથી કે હૃદયસ્થ થઈને કોઈ વ્યવહાર કે આચરણ એટલું સુખ શાંતિ અને અમૃતમય જીવન અને જેટલી અજાગૃતતા અને થતું જ નથી. શુદ્ધ સાત્વિક અને પવિત્ર આચરણ તે જ ધર્મ,
અજ્ઞાન એટલું દુઃખચિંતા તનાવગ્રસ્ત જીવન. આ જીવનનો શાશ્વત નિયમ આત્માનાં અવાજ પ્રમાણે ચાલવું અને તે પ્રમાણે જીવનને પરિવર્તિત છે, એટલે જો સુખ શાંતિ જ જોઈતી હોય તો આત્મસ્થ અને હૃદયસ્થ કરવું એજ સાચી ધાર્મિકતા છે. જયાં સત્યના આચરણ દ્વારા જીવનનું થઈને જાગૃતપૂર્વક જીવવા માંડો, આજ સત્ય સ્વરૂપ જીવવાનો માર્ગ છે. સમગ્ર રીતે આંતરિક પરિવર્તન નથી, ત્યાં ધર્મ નથી અને આત્માનું સત્ય આપણા ઉપનિષદે અને ગીતાએ કહ્યું છે કે જો માણસે જ્ઞાનમાં જીવનની રગેરગમાં ઉતરી ન શકે તે ધાર્મિકતાને ધર્મ કહી શકાય નહીં અને પૂર્ણતામાં સ્થિર થઈને જીવવું હોય અને પરમ આનંદમાં સ્થિર થવું અને જો જીવનની તમામ બાહ્ય ક્રિયાઓ સાથે શુદ્ધ મનનું જોડાણ ન હોય હોય તો, સત્ય સ્વરૂપ થઈને જીવનમાં આચરણ કરવું અને સાક્ષીભાવમાં, તો તે ક્રિયાઓ સાવ જ નકામી જ છે.
વિવેકમાં અને જાગૃતિમાં સ્થિર થઈને જીવનના તમામ વ્યવહારો કરવા. આત્માના અવાજને સાંભળવા માટે આપણા અહંકારને ઓગાળવો આ સાચો માર્ગ છે. એટલે આ જીવનમાં જ પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરી જ શકશો, પડે છે, રાગ દ્વેષથી મુક્ત થવું પડે છે, કતૃત્વરહિત થવું પડે છે, અસંગ અને જ્ઞાનમાં સ્થિર થઈ જ શકશો, આ જગતમાં જ્ઞાન જેવી કોઈ પવિત્ર થવું પડે છે, મન, બુદ્ધિ અને વાસના શુદ્ધ સાત્ત્વિક અને પવિત્ર કરવા જ ચીજ નથી, જેની પ્રાપ્તિ થતાં સમગ્ર જીવન અમૃતમય બની જાય છે, જે પડે છે, સાક્ષીભાવમાં અને વિવેકમાં સ્થિર થવું પડે છે, જે શુદ્ધ ભાવો જીવનની સિદ્ધિ છે, આ માટે માત્ર ને માત્ર આંતરિક રીતે શુદ્ધ જ થવાની વિચારો આપણા મનમાં ઊઠે તે પ્રમાણે આચરણ કરવું તેનું નામ ધર્મ જરૂર છે. જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે કોઈ કર્મ ક્રિયા કે કર્મકાંડ કરવા જરૂરી જ છે, આને જ સદાચાર, સદ્ગુણ અને વ્યવહાર કહેવામાં આવે છે. નથી કે ઉપયોગી પણ નથી એટલી સ્પષ્ટ ઘોષણા ઉપનિષદોએ અને
જીવનમાં વિવેક અને સાક્ષીભાવ ધારણ કરીને વ્યવહાર, આચરણને વેદોએ અને જ્ઞાની માણસોએ કરેલ છે, જગતમાં અનેક માણસો જ્ઞાની
(
ન - ૨૦૧૮
)
પ્રબુદ્ધ જીવન
