________________
ભાષાઓ અને “જીિ' એટલે કાવ્ય ભાષાઓ. કાવ્ય, દર્શન અને તે સમયે હું અભિભૂત થઈ ગયેલો. શાસ્ત્રના ક્ષેત્રોને આવરી લેતો એ શકવર્તી પુરુષાર્થ હતો.'
સરળ અને પ્રેમાળ વ્યક્તિત્વ ધરાવતા ડો. હરિવલ્લભ સતત વાંચનના પ્રતાપે નાનપણથી તેમને જ્યાંથી જે વાંચવા ભાયાણીને જેઓ મળ્યા તેમને જ્ઞાન સરોવરના કિનારે જવાનો મળેલું તેની અનોખી છાપ તેમના ચિત્તમાં અખંડ સચવાયેલી રહી. આનંદ પ્રાપ્ત થયો. તેઓ જૈન સાહિત્યના સંશોધક હતા અને ડો. હરિવલ્લભ ભાયાણીએ પરંપરાગત કાવ્ય સૃષ્ટિને અનુવાદ દ્વારા સાથોસાથ જૈન પરંપરાગત સાહિત્ય વિશે થયેલી અવગણનાની દુનિયા સમક્ષ મૂકીને અનોખી સેવા કરી છે. તેમણે મુક્તકોને તેમના મનમાં ગ્લાની પણ હતી. તેઓ કહેતા કે જૈન સાહિત્યનું અનુવાદ દ્વારા રસાળ બનાવીને ભાષાની અને સાહિત્યની જે સેવા સરસ મૂલ્યાંકન કરવાનું હજું બાકી છે. ભારતીય અને જૈન કરી છે તે અવિસ્મરણીય છે.
સાહિત્યમાં સાથે રાખીને જ્યાં સુધી સંશોધન કરવામાં નહિ આવે કવિ મકરંદ દવે સાથેનો તેમનો પત્ર વ્યવહાર વાચક માટે ત્યાં સુધી અનેક વાતો અધૂરી રહેવાની. શિક્ષા પોથી છે.
ડૉ. ભાયાણી જેવા સમર્થ વિદ્વાનો આ દેશને સમયે સયમે જૈન ધર્મ વિશે તેમણે સણોસરામાં પંડિત સુખલાલજી મળતા રહે તે સતત ઈચ્છવા જેવું છે. વ્યાખ્યાનમાળામાં બે પ્રવચનો કર્યા. જૈન ધર્મનો અતીત અને જૈન શ્રુતદેવી સરસ્વતીના પંથે ચઢેલા આવા વિરલ સજ્જનોને જ્યારે ધર્મનો વર્તમાન. જે તેમના ચિત્તમાં છાપ ધરાવે છે તેનું વલોણું સંભારીએ ત્યારે જેટલું પણ લખીએ તેટલું ઓછું છે. આ વ્યાખ્યાનોમાં છે. ગાંધીયુગીન વિદ્વાનો અને વિચારકો હમેશા ક્રાંતિની તરફેણ કરે છે. આ પ્રવચનોમાં પણ એ જ ધ્વનિ સંભળાય
ફોન નં. ૮૭૮૦૭૭૫૭૩૫ છે. છતાં પણ એક તટસ્થ વિદ્વાન પોતાના હૃદયમાં આ ધર્મ વિશે. જે સમજ્યા છે તેનું નિરીક્ષણ તો તેમાં છે જ. વાંચો : “જે સાચો
પ્રબુદ્ધજીવનનું લવાજમ સીધું જૈન હોય એ સાચો વૈષ્ણવ હોય જ, એ સાચો બોધ હોય જ, એ
બેંક એકાઉન્ટમાં જમા કરાવી શકાશેસાચો ખ્રિસ્તી કે સાચો મુસ્લિમ હોય છે. પરંતુ એ ત્યારે જ બની Bank of India, Current A/c No. 003920100020260,
Prarthana Samaj Branch, Mumbai - 400 004. શકે જ્યારે ધર્મનાં પાયાનાં તત્ત્વો એકરૂપ હોવાનું આપણે પ્રીછીએ,
Account Name : Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh અને તેને આધારે ઘડાયેલા આચરણથી આપણું વ્યક્તિત્વ બંધાય. ત્યારે જ સર્વધર્મ સમભાવની, સર્વધર્મ-મમભાવની પ્રતીતિ થાય.'
પેમેન્ટ કરીને નામ અને સરનામું આ ફોર્મમાં ભરીને મોકલવું અથવા
મેલ પણ કરી શકાય છે. ડૉ. ભાયાણીએ તે જ પ્રવચનમાં માર્મિક ટકોર પણ કરી જ
પ્રબુદ્ધ જીવન'નું વાર્ષિક /ત્રિવર્ષિય/ પાંચવર્ષિય / દસ વર્ષિય લવાજમ છે. વાંચો : “જૈન ધર્મ વર્તમાનમાં જે સ્વરૂપે પ્રવર્તે છે, એમાં એટલો
ચેક | ડીમાન્ડ ડ્રાફ્ટ નં. ......... દ્વારા આ સાથે મોકલું છું / તા. ભાર ચારિત્ર્ય ઉપર અપાતો નથી એમ આપણને લાગે છે. એટલે
............... ના રોજ “પ્રબુદ્ધ જીવન માટે ખાતામાં સીધું જમા કરાવ્યું છે. કે બાહ્ય તપ, પૂજાવિધિ વગેરે ઉપર જ ભાર અત્યારે રહ્યો છે.
મને નીચેના સરનામે અંક મોકલશો. ઉપવાસો કરવા, મોટાં મોટાં મંદિરો બાંધવા એ જ કેન્દ્રમાં રહ્યું
વાચકનું નામ.. છે. નહીં કે આંતરિક તપ-ધ્યાન કરવું, પરિગ્રહ ઓછો કરવો વગેરે. પરિગ્રહની વાત કરીએ તો કદાચ જૈન વેપારીઓમાં વધારેમાં વધારે
સરનામું.. પરિગ્રહ હશે. ભોગ-ઉપભોગની વાત કરીએ તો હાલની જૈન પરંપરામાં ભોગવિલાસનું જીવન જીવતો વર્ગ નાનોસૂનો નથી.
| પીન કોડ ફોનનં. ... આંતરિક તપમાં તમારે ભોગ-ઉપભોગ અલ્પતમ રાખવાના હોય, જરૂરિયાતો પૂરી થાય પછી બાકીની સંપત્તિ સમાજને વહેંચી દેવાની
મોબાઈલ............ ....Email ID.............. હોય. આવા આવા જે આચારનિયમો છે, તેમની ઉપેક્ષા થઈ. જ્ઞાનની વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૩૦૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૭૫૦ ઉપાસના, નિસ્પૃહતા વગેરેનું પ્રમાણ બીજા ધર્મોમાં થયું છે તેમ • પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૧૨૫૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ એમાં ઘણું ઓછું થયું.'
રૂા. ૨૫૦૦ ડૉ. ભાયાણી પાસે અનેક વિદ્વાનો આવ્યા અને પ્રાચીન તથા
શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ અર્વાચીન સાહિત્ય વિશે નવીન દ્રષ્ટિ પામ્યા. તેમની નિશ્રામાં અનેક
૯૨૬, પારેખ માર્કેટ, ૩૯, જે. એસ. એસ. રોડ, કેનેડી બ્રિજ, વિદ્વાનો તૈયાર પણ થયા. તેમના સુપુત્ર ઉત્પલ ભાયાણી આજે
ઑપરે હાઉસ, મુંબઈ-૪૦૦૦૦૪. મોબઈલ: ૯૧૩૭૭૨૭૧૦૯
ટેલિફોન: ૦૨૨ ૨૩૮૨૦૨૯૬. કેળવણી ક્ષેત્રે કાર્ય કરે છે. ડૉ. ભાયાણીએ મેં લખેલી વાર્તાઓ
Email ID : shrimjys@gmail.com વિશે મને પત્ર લખીને પોતાનો મૂલ્યવાન અભિપ્રાય પણ મોકલેલો. C જૂન - ૨૦૧૮
પ્રદ્ધજીવન
