Prabuddha Jivan 2016 11

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 4

પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર, ૨૦૧૬
આત્માને સ્વસ્થ રાખવા સંગીતનો ઉપયોગ થતો. ખોરાક અને પાણી મૂળ તો મનુષ્ય આત્માને ખંખોળવા, કસોટીએ ચઢાવીને વધુ ને વધુ કેવા પ્રકારના લેવાય તે ઉપર ખાસ ધ્યાન આપવામાં આવતું અને શુદ્ધ કરવાની અને અંતિમ ધ્યેય સુધી પહોંચવાની વાત છે. એ અંતિમ દવા લેવા કરતાં નેસર્ગિક બાહ્યોપચારને વિશેષ મહત્ત્વ અપાતું. ધ્યેય મોક્ષ પણ હોઈ શકે, સર્વ બંધનોથી મુક્તિ પણ હોઈ શકે અને
અમેરિકન વિદ્વાન શ્રી કોનફોર્ડ પાયથાગોરસના સિદ્ધાંત વિશે આત્માની નિર્લેપતા પછીની સમ્યક ભૂમિકા પણ હોઈ શકે. જૈન જણાવે છે કે “પાયથાગોરસે જે જે સિદ્ધાંતોનું નિરૂપણ કર્યું છે તેનો ધર્મની સમજના મૂળ મનુષ્યના પરમતત્ત્વની નિકટ પહોંચવાની હેતુ અદૃશ્ય ઇશ્વરી શક્તિ સાથે તમામ દુન્યવી વસ્તુઓની એકતા સીડી છે. એને કોઈ એક ધર્મના નામથી મુક્ત કરીએ તો અનેક સાધવાનો, અને આ દૃશ્યમાન જગતની ક્ષણિકતા તેમ જ અજ્ઞાનના તત્ત્વવેત્તાઓની વાતો સાથે આ ધર્મની વાતો બંધ બેસે છે, જે અંધકારમાં દેવી પ્રકાશના કિરણોને આડે આવતા ગંદવાડને દૂર પાયથાગોરસના સંદર્ભે જોઈએકરવાનો હતો.”
પાયથાગોરસ હાલના મોટાભાગના ઘણા જૈનો કરતાં ઘણી ઊંચી આત્માના વિકાસની અંતિમ કક્ષાને આપણે જૈનોએ “કેવલ્યનું કક્ષાના જૈન હતા તે તેમની નીચેની માન્યતાઓથી સ્પષ્ટ થશે. નામ આપેલ છે. કૈવલ્યને પ્રાપ્ત થયેલ આત્માની સ્થિતિ નિરપેક્ષ • આત્માનું પરમ લક્ષ્ય પરમાત્મ-સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાનું હોવું જોઈએ (જ્ઞાતા-દૃષ્ટાની) જૈનોએ કલ્પી છે. જાણતાં કે અજાણતાં તેમ તેઓ માનતા. પાયથાગોરસે પણ સર્વોચ્ચ કક્ષાના આત્માની આવી જ કલ્પના • તેઓ એમ માનતા કે આત્મા અમર છે અને કર્મના બળથી તે જુદા કરી છે તે વિદ્વાન લેખક જહોન બર્નેટના નીચેના વિધાનથી સ્પષ્ટ જુદા દેહે પુનર્જન્મ પામે છે. થાય છે. "The best of all, however, are those who come • ‘જ્ઞાન'ની સર્વોત્કૃષ્ટતામાં તેઓ માનતા. simply to look on.' The greatest purification of all is • ઇશ્વર નામની કોઈ બાહ્ય-શક્તિની હસ્તીમાં તેઓ માનતા નહીં. therefore, disinterested science and it is the man who • કપીલના સાંખ્યની પેઠે તેઓને સંખ્યાના રહસ્યમાં વિશ્વાસ હતો devotes himself to that, the true philosopher who has અને માનતા કે 'All things are numbers' (વિશ્વ રચના most effectively released himself from the wheel of the 214144 29.) birth." (p.98Early Greek Philo. 4thEdition) અર્થાત્ સર્વોચ્ચ • તેઓ આંતરિક શુદ્ધિ ઉપર ભાર મૂકતા અને તેમના અનુયાયીઓને કક્ષાના (આત્માઓ) તો તેઓ છે કે જેણે ફક્ત દૃષ્ટાભાવ જ કેળવ્યો શુદ્ધ અહિંસા આચરવાનો અને અમુક વનસ્પતિ પણ નહિ ખાવાનો છે. જેની વૈજ્ઞાનિક શક્તિ તદ્દન નિરપેક્ષ બની છે તેનો આત્મા નિર્મળ તેમ જ નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય પાળવાનો અનુરોધ કરતા. બને છે અને ખરો તત્ત્વજ્ઞાની (જ્ઞાતા-દૃષ્ટાના ભાવવાળો) વિચારકોએ ક્યારેય જીવનને બાજુ પર રાખીને, જીવનના રસને જન્મ-મરણના ફેરાને ટાળનારો બને છે.
બાજુ પર રાખીને વાત નથી કરી. મહત્ત્વનું એ છે કે પ્રત્યેક રસની સ્થિરતા માત્ર ભાવુકતાથી નથી મળતી. એ માટે સતત મળતા આવશ્યકતા સમજવામાં આવે. ફિલસૂફે જ્યારે સમગ્રના સમન્વયની સત્ય સાથે, વાસ્તવિકતાઓ સાથે પનારો પાડવો પડે. કોઈ લક્ષ્યને રીતે વિચારે છે ત્યારે અનેક ધર્મો, માન્યતાઓ, વિચારણા એમાં અંતિમ સમજ્યા વગર ફરી ફરી એને જ મૂલવવું પડે, એક શિખરની આમેજ થવા લાગે છે. સૃષ્ટિના તત્ત્વો સાથેનું મનુષ્યનું સમતોલપણું ટોચે પહોંચ્યા પછી, એને જ અંતિમ વિજય ન સમજી શકાય. બીજા વધ મહત્ત્વનું છે. ઘણી વખત આપણે કારણ વગરના વાડામાં બંધાઈ અનેક શિખરોની ટોચનું અસ્તિત્વ પણ સ્વીકારવું પડે. આ સહુ સાથે જતા હોઈએ છીએ. આવા સમયે કેટલાક વિચારકોની વિચારણામાં સમન્વય સાધી પોતાની પરિધિનો વિસ્તાર કરવો પડે છે. મારું પ્રમાણ સુષ્ટિ અને મનુષ્યના સંદર્ભે કેટલીક પાયાની બાબતો મળતી હોય ક્યાંય સ્થિર ન બની જાય એ માટે મારે જ સતત વિહરતા રહેવું પડે. છે જે રોજિંદા જીવનથી અભિન્ન નથી. મૂળ વાત એ જ છે કે ચિંતન નહીં તો ચલાયમાન રહેવાને બદલે જડતાના પ્રવેશની સંભાવના અને જીવન ભિન્ન ભૂમિકાએ નહીં પણ સમાંતર અને ક્યારેક તો રહે છે. ભક્તિના કેટકેટલા માધ્યમો છે-સંગીત, નૃત્ય, ગાન વગેરે. એકબીજામાં ઓગળીને આગળ ચાલવું જોઈએ, જેથી જીવાતાં જીવન
તા. ૧લી એપ્રિલ ૨૦૧૬ થી પરદેશ માટેના લવાજમના દર નીચે પ્રમાણે રહેશે. ૧વર્ષના લવાજમના $ 30 ૦ ૩ વર્ષના લવાજમના $ 80 ૦ ૫ વર્ષના લવાજમના $100 ૦ ૧૦ વર્ષના લવાજમના $200/
વાર્ષિક લવાજમ આપશ્રી $ (ડોલર) માં મોકલાવો તો $ પાંચ બેંક ચાર્જિસ ઉમેરીને મોકલશો. ભારતમાં વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૨૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૫૦૦૦પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૯૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૧૮૦૦
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનો બૅન્ક A/c No. : બૅન્ક ઑફ ઈન્ડિયા CD A/c No. 003920100020260.