________________
નવેમ્બર, ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
- ૨૫
અષ્ટપ્રકારી પૂજાની કથાઓ | આચાર્યશ્રી વાત્સલ્યદીપસૂરીશ્વરજી
૫ દીપક પૂજા કથા ભવાટવિના ભ્રમણ કેવા કેવા ભવ સર્જે છે.
રાણી કનકમાલા આ દેવવાણી સાંભળીને પ્રતિબોધ પામી. એ કોઈ કાળે હેમપુર નામના નગરમાં મકરધ્વજ નામે રાજા રહે. કોઈ જ્ઞાની ગુરુભગવંત પાસે ગઈ. પોતે સાંભળેલી દેવવાણી ગુરુવરને રાજા મકરધ્વજને બે રાણી.
કહીને પોતે શું કરવું તેનું માર્ગદર્શન માગ્યું. એક કનકમાલા અને બીજી દૃઢમતી.
ગુરુવર કહે: કનકમાલા રાણી મકરધ્વજને અત્યંત પ્રિય.
કનકમાલા, તું પુણ્યશાળી છે. તેં જીનવભર ભગવાનની દઢમતી મકરધ્વજને દીઠી પણ ના ગમે.
દીપપૂજા કરી છે. દીપપૂજાનો પ્રભાવ અનોખો છે. આ જગતમાં દઢમતી આ જુએ અને મનોમન દુ:ખી થાય. તે વિચારે કે કનકમાલા જેમણે જેમણે દીપપૂજા કરી હતી તેમણે તેમણે અચિંત્ય સુખો પ્રાપ્ત મારી જેમ દુ:ખી થજો.
કર્યા હતાં. આ દીપપૂજાના પ્રભાવથી તેં જિંદગીનાં અનેક કષ્ટોમાંથી માનવીના મનમાં આવતા વિચાર ફળે એવું થોડું બને! મુક્તિ મેળવી અને સુખ પ્રાપ્ત કર્યું. જે દેવે આજે તને જે બોધ આપ્યો
દૃઢમતી અશુભ વિચાર કર્યા કરે, દુષ્ટ વિચાર કર્યા કરે અને છે, તે તારા આત્માના ઉત્કર્ષ માટે છે. તું દીક્ષાના પંથે જા. તારું મનોમન હિજરાયા કરે. એકદા અચાનક તેનું મૃત્યુ થયું. તે મરીને કલ્યાણ થશે.” વ્યંતરી થઈ.
કનકમાલા કહે, “હે ગુરુદેવ, શું મને મારો પૂર્વભવ જાણવા મળે ?' વંતરીએ પોતાનો પૂર્વભવ જોયો. કનકમાલા જોઈ. એનો દ્વેષ ગુરુવર કહે: ‘ગયા ભવમાં તું મેઘરથ નગરમાં સુરદત્ત શેઠની તીવ્ર થઈ ગયો.
પુત્રી હતી. તારું નામ જિનમતી હતું. ધનશ્રી નામની યુવતી સાથે વંતરીએ કનકમાલાને હેરાનપરેશાન કરવા માંડી. જાતજાતના તારે બહેનપણાં હતાં. ઉપદ્રવ કરવા માંડ્યા. કનકમાલા ડગલે ને પગલે હેરાન થવા માંડી. જિનમતી અને ધનશ્રી બન્નેને એકબીજા વિના ચાલતું નહીં. બન્ને
કિંતુ કનકમાલા શાંત હતી. સમતા એનો ગુણ હતો. તે જે દુ :ખ સખીઓ સાથે ભણે, સાથે રમે અને સાથે જીવે. આવી પડતાં તે સહન કરતી. પોતાના કર્મનો દોષ ગણતી. જિનમતી હંમેશાં ભગવાનની પૂજા કરવા જતી. ધનશ્રીને
એક દિવસ કનકમાલા શયનખંડમાં સૂતી હતી. બંતરીએ તેની ભગવાનની પૂજામાં રસ નહોતો. જિનમતીને પ્રાત:કાળે ભગવાનનું બાજુમાં ફૂંફાડા મારતો કાળોતરો સાપ મૂકી દીધો. તે જ વખતે મુખ નિહાળ્યા વિના મોંમાં પાણી નાખવું પણ ન ગમતું. એ પડખું ફેરવેલી કનકમાલાએ સાપને જોયો. તે ગભરાયા વિના ઊભી ભગવાનની પૂજા કરવા જતી અને જ્યારે ભગવાનની દીપપૂજા કરતી થઈ. તેણે હાથ જોડ્યા. તે નવકાર મંત્ર ગણવા માંડી.
ત્યારે તેનો મનમયૂર નૃત્ય કરી ઊઠતો. તે દીપકમાં ખૂબ ઘી પૂરતી દૃઢમતી વ્યંતરી આ જોઈને પ્રસન્ન થઈ. તેણે કનકમાલાને પોતાનો અને દીપક પ્રગટાવતી. પરિચય આપીને વરદાન માગવા કહ્યું. કનકમાલા કહે, “મારા ધનશ્રી આ જોઈને કહેતી, ‘જિનમતી, તું ઘીનો આવો શા માટે રાજમહેલની બાજુમાં ભવ્ય શિખરબદ્ધ જિનાલય બનાવી આપો.' બગાડ કરે છે?'
દૃઢમતી વ્યંતરીએ થોડાક જ સમયમાં ભવ્ય જિનાલય ખડું કરી દીધું. જિનમતી કહેતી, “બહેન, આ બગાડ નથી, આ તો ભક્તિ છે.
કનકમાલા આ નૂતન જિનમંદિરમાં નિયમિત જવા માંડી. ભાવથી જ્યાં ભક્તિ હોય છે ત્યાં આવા નાના વિચાર કોઈને આવતા જ પ્રભુની દીપપૂજા કરવા માંડી.
નથી. દીપક એ તો ભક્તિનું પ્રતીક છે. આ દીપ આપણા આત્માને આખો જિનપ્રાસાદ રત્ન, મણિ, માણેકથી મઢેલો હતો. જ્યારે વીંટળાયેલા અજ્ઞાનના અંધકારને દૂર કરે છે. ત્રિકાળ દીપપૂજા કનકમાલા તેમાં દીપક પ્રગટાવતી ત્યારે આખો પ્રાસાદ ઝળહળી ઊઠતો. કરવાથી આત્મા તેજોમય બને છે. અશુભ કર્મો બળીને ખાખ થઈ જાય
એક દિવસ વ્યંતરીએ આવીને કહ્યું, “કનકમાલા, તું પુણ્યશાળી છે.' છે, પણ આ રત્નોમાં તારે મોહ પામવાનો નથી. ઉત્તમ રત્નો તો એ શુભ પળ હતી. ધનશ્રીને જિનમતીની વાત ગમી ગઈ. તે માત્ર ત્રણ જ છે. તેનું નામ છે સમ્યકજ્ઞાન,
દિવસથી ધનશ્રી પણ ખૂબ ભાવથી સમ્યક્દર્શન, સમ્યકુચારિત્ર.
- જ્યાં જ્યાં થઈ દીપપૂજા, કે ભગવાનની દીપક પૂજા કરવા લાગી. એ પળે આ ત્રણે રત્નોનો સ્વીકાર કરીને તારા પ્રગટ્યો ત્યાં સંખનો ઉજાસ . ધનશ્રીને લાગતું હતું કે પોતાના હૃદયમાં કોઈ આત્માનું કલ્યાણ કર.”
અપૂર્વ પ્રકાશ ફેલાઈ રહ્યો છે.
