________________
. પ્રબુદ્ધ જીવને
તા. ૧૬-૧૧-૯૩
જિકેવિ તીઆણગયસંપઈમ વંદુ જિણ સવેવિ. ૧૫ અબજ ઉપર વિગતિમલ નિચયા, અચિરાત્મોન્ન પ્રપદ્યને (૪૩-૪૪) તેથી નમામિ જિનબિંબોને વંદનાની વાત અહીં કરી છે.
નિર્ચે તિજગપ્પહાણં ભત્તીઈ વંદે, ઉપસર્ગો: ક્ષય યાન્તિ... મન:પ્રસન્ન તેવી રીતે જ્યવીયરાય (પ્રાર્થના સૂત્ર)માં લખ્યા પ્રમાણે વારિજાઈ તામેતિ પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે. વંદનાદિથી ભાવવિભોર બનેલું આપણું હૃદય જઈવ નિઆણ બંધણું વીસરાય ! તુહ સમયે; તહવિ મમ હજજ સેવા તેથી વારંવાર જંપિચ, જેઅ અઈસા સિદ્ધ, જાવંતિ ચેઈઆઈ, પાતાલે ભવે ભવે તુહ ચલણાણે છેલ્લે :
યાનિ બિંબાની, સકલતીર્થવંદ વગેરે યાદ કરી વિરમે છે. જિને ભક્તિજિને ભક્તિજિંને ભક્તિદિને દિને
ભગવાન મહાવીરસ્વામીના સમયના જે નવ ભવ્ય જીવો આગામી સા મે અસ્તુ સદા મે અસ્તુ સદા મે અનુ ભવભવે
ઉત્સપિણીમાં તીર્થંકરો થશે તેમાં આ અવસર્પિણીના છેલ્લા તીર્થંકર સિદ્ધો ચાર ધાતિ અને ચાર અઘાતિ કર્મોનો નાશ કરી સિદ્ધશીલામાં ભગવાન મહાવીર તથા ભાવિ પ્રથમ તીર્થંકર પદ્મનાભ (શ્રેણિક મહારાજ) બીરાજે છે; જ્યારે તીર્થંકરો ચાર ઘાતિ કર્મોનો નાશ કરી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત તે બંનેમાં નિમ્નલિખિત આશ્ચર્ય પમાડે તેવી ઘટનાઓ સામ્ય છે :કરી સવી જીવ કરું શાસન રસી' ચરિતાર્થ કરી આયુષ કર્મનો શેષ (૧) મહાવીર-પનાભની દેશનામાં સામ્યત્વ ભોગવટો કરી ઉપદેશ આપી મૃત્યુ બાદ સિદ્ધગતિ મેળવે છે.
(૨) વિહારભૂમિ ક્ષેત્રસ્પર્શનામાં સમાનતા સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં સૂત્રમાં કહ્યું છે :
(૩) સંપત્તિમાં સામ્યત્વ :- ૧૧ ગણધરો, ૯ ગણો (બંનેને) સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં, પારગમાણે પરંપરગયાણ
(૪) બંનેની વયમાં સમાનતા, બંને ૭૨ વર્ષના લોઅગ્નમુવમયાણું, નમો સબૂસિદ્ધાણં
(૫) મહાવીરના સમકાલીન નવ તીર્થકો થશે; પનાભના નવ પરંપરાએ એટલે ૧૪ ગુણસ્થાનની શ્રેણીને ક્રમબદ્ધ રીતે ચઢીને
અણગારો જેવાં કે પઉમ, પઉમગુમ્મ, લિણ, મલિણગમ્મ, ૫ઉપય, સિદ્ધપદ મેળવે છે. અહીં પણ આ ગાળામાં સર્વસિદ્ધોને નમસ્કાર કરાય
ઘણય, કણરહ, અને ભરહ થશે. - ઠાણાંગ, અ.૯, સૂત્ર ૬૨ ૫ છે. નમસ્કારનો અચિંત્ય મહિમા છે તેથી ઉપરના સૂત્રની ત્રીજી ગાથામાં
ઠાણાંગ અ.૯, સૂત્ર ૬૯૩ પ્રમાણે કૃષ્ણાદિ ભાવિ તીર્થકરો ચતુર્યામ
ધર્મોપદેશ કરે છે. વળી ઠાણાંગ અ.૪, સૂત્ર ૨૬૬ પ્રમાણે મધ્યના ૨૨ સ્પષ્ટ લખ્યું છે કે :
તીર્થકરો તથા મહાવિદેહના તીર્થંકરો ચતુર્યામ ધર્મ પ્રરૂપે છે. સમ. ઇકોવિ નમુક્કારો, જિણવરવસહસ્સ વર્ધમાણસ સંસારસાગરાઓ, તારેઈ ન વ નારિ વા
સૂ.૧૫૮માં આગમી ઉત્સર્પિણીના ૨૪ તીર્થકરોના નામો, તેઓના પૂર્વ એક જ નમસ્કારથી સંસાર સાગર તરી જવા માટે ઈચ્છાયોગ,.
ભવના નામો, આ ૨૪ તીર્થંકરોના ૨૪ માતાપિતા, ૨૪ પ્રથમ શિષ્યો, શાસ્ત્રયોગ પછીનો સામર્મયોગ કારણભૂત છે. આ સામર્થ્ય યોગ
૨૪ પ્રથમ શિષ્યાઓ, ૨૪ ભિક્ષાદાતાઓ તથા ૨૪ ચૈત્યવૃક્ષો હશે.
ઠાણ. અ. ૯, સૂ. ૬૯૩માં જણાવ્યા પ્રમાણે અવસર્પિણીના અંતિમ વજયભનારાયસંધચરણવાળાને જ સુલભ છે; જે ચરમશરીર ભવ્ય જીવોને સુલભ છે. સવસહમ્ સ્તોત્રમાં લખ્યું છે કે:- વાગો દુરે
તીર્થંકર ભગવાન મહાવીર અને ઉત્સર્પિણીના પ્રથમ તીર્થંકર પદ્મનાભના मंतो तुज्झ पणामोऽवि बहुफलो होइ ।
સિદ્ધાંતોમાં સામ્ય છે. જેમકે એકજ આરંભસ્થાન, બે બંધનો, ત્રણ દંડ
ચાર કષાયો, પાંચ કામગુણો, છ જીવનિરકાય, સાત ભયસ્થાનો, આઠ આગમસાહિત્યમાં ભગવાન મહાવીર સ્વામી ગૌતમ ગણધરને
બ્રહ્મચર્યનુમિ, ભોજન વિષે, પાંચ મહાવ્રતો, પાંચ અણુવ્રતો, સાત વારંવાર સમજાવે છે કે પ્રણામ ભાવસભરતાનું અત્યધિક ફળ છે; કારણ
શિક્ષાવ્રતો, બાર શ્રાવકધર્મો, શય્યાતર પિંડ, રાજપિંડનો પ્રતિષેધ. આ રીતે કે તે દર્શનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ કરે છે. તેનાથી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય
આયાર્યકારી અને આહલાદકકારી બંનેનું આવું સામે નોંધપાત્ર તથા ઉપરાંત તેના સંસ્કાર અનુબંધી વૃદ્ધિ પામતાં રહે છે. તેથી પંચદસકમ
વિચારણીય છે ને ! વંદન-નમસ્કારાદિથી કર્મોનો ક્ષયોપશમ થાય છે ભૂમિનું ઉષ્ણનું સત્તરિ જિણાણ સય...સબામરપૂઇએ વંદે. વળી
તેથી અંતમાં નોંધીએ કે :- અનંતચોવિશી જિન નમુ, સિદ્ધ અનંતી કલ્યાણ મંદિર સ્ત્રોત્રની ગાથામાં લખ્યું છે :- વમ્બિનિર્મલમુખાબુજ
કોડ; કેવળધર મુગતે ગયા, વંદુ બે કરોડ બદ્ધલા, યે સંસ્તવ તવ રચયન્તિ પ્રભાસ્કરા સ્વર્ગસંપદો ભકત્વા તે
Tag કાંકરો કાઢી નાખવો !
Q સત્સંગી નવજીવન શબ્દકોશમાં કાંકરો કાઢી નાખવો એ રૂઢિપ્રયોગના આટલા રામલાલ નામનો ખાધેપીધે સુખી ખેડૂત હોય છે. તેને ત્રણ પુત્રો અને અર્થ આપ્યા છે :
ચાર પુત્રી એમ સાત સંતાન હોય છે. સુલેખા બે વર્ષની હતી ત્યારે (૧) ડંખ કે સંદેહ કાઢી નાખવો, ખટકો ટાળવો(૨) નડતર દૂર તેને શીતળા નીકળવાથી તેનાં ચહેરો અને શરીર શીતળાના ડાધથી કુરૂપ કરવી અને (૩) ગણતરીમાં ન લેવું. સામાન્ય રીતે આપણા બન્યાં. તાવની ગરમી તેનાં મગજને અસર કરી ગઈ તેથી તે તોડી જીવનવ્યવહારમાં આ રૂઢિપ્રયોગ નડતર દૂર કરવી અને ગણતરીમાં ન પણ થઈ પછી સૌ સુલેખાને ભોળી કહેતા. લેવું એ બે અર્થોની રીતે વિશેષ પ્રચલિત છે. કોઈનો કાંકરો કાઢી નાખવાની રામલાલ તેની બીજી પુત્રીઓને ધામધૂમથી પરણાવે છે. તે તેની વાત કુટુંબ, પડોશ, મિત્રવર્તુળ, સગાંસંબંધીઓ, સહકાર્યકરો, વિવિધ બીજી પુત્રી મંગળાને પરણાવે છે ત્યારે ભોળી સાત વર્ષની હોય છે. તે મંડળો વિવિધ સમિતિઓ, બેઠકો વગેરે સમગ્ર માનવવ્યવહારમાં મહત્વનો જ વર્ષે ગામમાં છોકરીઓ માટે પ્રાથમિક શાળા શરૂ કરવામાં આવે છે. ભાગ ભજવે છે એટલું જ નહિ પણ ગંભીર વિચારણાના વિષયની ક્ષમતા રામલાલ ગામનો મહેસુલ ઉધરાવનાર સરકારી અધિકારી હોય છે. શાળાનું ધરાવે છે.
ઉદ્ધાટન કરવા આવેલા રામલાલના ઉપરી તહેલસીલદાર રામલાલને અહીં ખ્વાજા અહમદ અબ્બાસની ટૂંકી ઉર્દુ વાર્તા યાદ આવે છે. સરકારના પ્રતિનિધિ તરીકે નિશાળમાં તેની દીકરીઓને મોકલીને દાખલો લેખકે પોતે જ આ ઉર્દુ વાર્તાનું ભાષાંતર અંગ્રેજીમાં કર્યું છે અને તેનું બેસાડવાનું કહે છે. જ્યારે રામલાલ તેની પત્નીને વાત કરે છે ત્યારે શીર્ષક છે "The Dumb Cow-મૂંગી ગાય.' આ ટૂંકી વાર્તામાં મુખ્ય તેની પત્ની ઉશ્કેરાટથી કહે છે કે છોકરીઓ ભણે તો તેને કોઈ પરણે પાત્ર છે સુલેખા. જેને તેનાં માબાપ અને સમાજ મૂંગી ગાય ગણે છે. નહિ, માટે ભોળીને મોકલો. રામલાલ ભોળીને નિશાળે બેસાડે છે.
