________________ 20 પ્રબુદ્ધ જીવન તા. 16-11-93 ! સ્વ. જેઠાલાલ ઝવેરી 2 રમણલાલ ચી. શાહ - - ૧૯૩૦ના જમાનાના વિજ્ઞાન શાખાના ગ્રેજ્યુએટ, સાધનસંપન્ન, અનશનના ૧૯મા દિવસે રાત્રે નવ વાગ્યે અમે સપરિવાર એમનાં દેશ-વિદેશમાં પ્રવાસ કરનાર, સફળ ઉદ્યોગપતિ, પ્રખર તત્ત્વચિંતક, દર્શન કરવા ગયાં હતાં. એ વખતે એમના સુપુત્ર શ્રી રહિમભાઈ ઝવે પ્રેક્ષાધાનના આરાધક, જૈન સમાજના એક અગ્રણી એવા શ્રી જેઠાલાલ તથા પરિવારના સભ્યો અને દર્શનાર્થીઓ એમની પાસે બેસીને સ્તુતિ, ઝવેરીએ 83 વર્ષની ઉંમરે સંથારો લઈ ૧૭મી નવેમ્બર, ૧૯૩ના સ્તોત્રો, પદો વગેરે મધુર કંઠે ગાઈ રહ્યાં હતાં. શ્રી જેઠાલાલભાઈ ત્યો રોજ અનશનના ૪૧મા દિવસે સમાધિપૂર્વક દેહ છોડ્યો. સ્વ. જેઠાલાલ અત્યંત સ્વસ્થ અને પ્રસન્ન હતા. મને તેમની પાસે બેસવાની તક ઝવેરીની એક શ્રાવક તરીકેની અંતિમ આરાધના અત્યંત વિરલ, પ્રેરક મળી. તેમણે ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાનની કેટલીક સરસ વાતો કરી. પોતે રાગ, અને અનુમોદનીય રહી. રહિત દશામાં રહેવાનો પ્રશસ્ય પુરુષાર્થ કરી રહ્યા હતા. પરિવારના સભ્યો કેટલાક સમય પહેલાં સ્વ. જેઠાલાલભાઈની તબિયત બગડતી જતી તરફ એમની આસક્તિ રહી નહોતી. તેઓ અત્યંત સ્વસ્થ, શાંત અ હતી. ઉમરને કારણે તેમને હૃદયરોગની, દમની અને સારાગગાંઠની. એમ આત્મનિમગ્ન હતા. મૃત્યુ માટેની એમની માનસિક તૈયારી પૂરેપૂરી હતી. ત્રણ મોટી બીમારી ચાલુ હતી. એ બીમારીએ જયારે ગંભીર સ્વરૂપ એ માટે એમનો ઉલ્લાસ ઘણો હતો, કારણ કે આ પ્રસંગ એમને માટે - પકડયું ત્યારે તેમને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યાં. 83 વર્ષની શકનો નહિ, પરંતુ ઉત્સવનો હતો. એમની સાથે સંથારા વિશે કેટલીક ઉંમરે આવી ગંભીર બીમારીમાં જેઠાલાલભાઈને એમ લાગ્યું કે પોતાનું વાતચીત થઈ. તેમણે કહ્યું, ધરનાં સ્વજનોએ મને વિનંતી કરી હતી કે શરીર હવે સાધના માટે કશું કામનું રહ્યું નથી, એટલે એમણે સંકલ્પ જે મારી દેવગતિ થાય તો તે પછી મારે દેવ તરીકે કુટુંબની સંભાળ ર્યો કે હોસ્પિટલમાંથી ઘરે પાછા ચાલ્યા જવું અને શાંતિથી દેહ છોડવો. રાખવા કોઈ કોઈ વખત પધારવું, પરંતુ મેં તેઓને કહ્યું હતું કે તમારે ઓક્સિજન અને દવાઓ વગર તેઓ એકાદ બે દિવસથી વધારે ટકી મારા તરફથી એવી કોઈ આશા રાખવી નહિ અને મારા પ્રત્યે એવી નહિ શકે એવી ડોક્ટરની ચેતવણી છતાં જેઠાલાલભાઈ પોતાના નિર્ણયમાં કોઈ આસક્તિ રાખવી નહિ, કારણ કે હું રાગરહિત રહેવા ઝંખું છું અને અડગ રહ્યા. તેમને ઘરે લઈ જવામાં આવ્યા. ત. પમી ઓક્ટોબર, - તમે પણ સૌ રાગરહિત થાવ એમ હું ઈચ્છું છું.' શ્રી જેઠાલાલભાઈની આવી ઉચ્ચ આત્મદશા જોઈને તેમના પ્રત્યે ૧૯૯૩ના રોજ કુટુંબના સર્વે સભ્યો સમક્ષ એમણે સંથારો લેવાનો અમને ખૂબ આદરભાવ થયો હતો. પોતનો સંકલ્પ જાહેર કર્યો. પૂ. આચાર્ય તુલસીજી, પૂ. યુવાચાર્ય - સ્વ. જેઠાલાલભાઈનો આત્મવિશ્વાસ કેટલો બધો દૃઢ હતો તે બીજા મહાપ્રજ્ઞજી, 5. મહેન્દ્રમુનિ વગેરેની સંમતિ અને આશીર્વાદ મેળવીને એક પ્રસંગ પરથી પણ જણાય છે. દિવાળીના દિવસો પાસે આવી તા. ૭મી ઓકટોબરે તેમણે પૂ. સાધ્વી શ્રી સોહનકુમારીજી પાસે જતા હતા. એ દિવસોમાં પોતે દેહ છોડે, તો ભલે ઉત્સવરૂપ હોય છે ! પચ્ચકખાણ લઈ સંથારો શરૂ કર્યો. આ દેહ મને છોડી જાય એ પહેલાં પણ બાળજીવોમાં ગમગીની ફેલાય. એટલે જેઠાલાલભાઈએ કુટુંબીજનો હું દેહને છોડી દેવા ઈચ્છું છું. એવી ભાવના સાથે તેમનો સંથારો ચાલુ લું કહી દીધું હતું કે દિવાળીના પર્વની તમે કોઈ ચિંતા કરશો ન િન થયો. આશ્ચર્યની વાત તો એ છે કે સંથારો લીધા પછી તેમનો દેહ ભલે દિવાળી અને નૂતનવર્ષના દિવસ પછી જ દેહ છોડીશ. અનશન તે થોડો જર્જરિત થયો હતો તો પણ તેમનું મનોબળ અને આત્મબળ વધતું ત્રીસમા દિવસે પણ આવી દૃઢતાથી કહેવું એમાં એમનું કેટલું ગયું. તેમણે કદંબના સભ્યોને કહ્યું કે હું તમારો મોહ છોડી દઉં છું, આત્મબળ રહેલ હતં તે ગામ છે. ખરેખર એમણે પોતાના અને તમારે મારો મોહ છોડી દેવો.' એમનાં પત્ની સૂરજબહેન અને અનસાર સંવત ૨૦૫૦ની શરૂઆત થયા પછી જ દેહ છોડયો. એ સંતાનો વગેરે પાસે એવો સંકલ્પ કરાવ્યો કે આ ઉત્સવનો પ્રસંગ છે, સ્વ. જેઠાલાલભાઈનો પરિચય મને મુંબઈ જૈન યુવક સંઘની પણ માટે કોઈએ શક કે રૂદન કરવાં નહિ, પણ પ્રસન્નતા ધારણ કરવી. વ્યાખ્યાનમાળામાં પ્રેક્ષાધાન વિશે વ્યાખ્યાન આપવા માટે પધાર્યા એમની સલાહ કુટુંબીજનોએ સહર્ષ સ્વીકારી અને આખો પ્રસંગ ઘણી ત્યારથી થયો હતો. મને એમની સાધના માટે ઘણો આદરભાવ હતો સારી રીતે પાર પાડયો. પ્રેક્ષાધ્યાન એમનો ખાસ રસનો અને અભ્યાસનો વિષય હતો. ' સ્વ. જેઠાલાલભાઈએ સંથારો લેવાનો વિચાર તો પાંચેક વર્ષો પૂર્વે સ્વ. જેઠાલાલભાઈ ઝવેરીનો જન્મ કચ્છમાં ભુજ નગરમાં ઈ. સ. પોતાના જન્મદિને પૂ. આચાર્ય શ્રી તુલસીજીને વંદન કરવા ગયા હતા. ૧૯૧૧ના એપ્રિલની ૧૭મી તારીખે થયો હતો. એમણે અભ્યાસ ત્યારે કરી લીધો હતો. સંથારામાં અન્ન અને પાણીના ત્યાગ દ્વારા દેહને મુંબઈમાં આવીને કર્યો હતો. ઈ. સ. ૧૯૩૦માં એમણે મુંબઈ કૃશ કરીને અનુક્રમે છોડી દેવાનો હોય છે. દેહના પાતળા થવા સાથે યુનિવર્સિટીની B. Sc.ની ડિગ્રી પ્રથમ વર્ગમાં ઉત્તીર્ણ થઈને પ્રાપ્ત કરી કષાયોને પણ પાતળા કરી નાખવાના હોય છે. એટલે સ્વ. હતી. આમ તેમણે વિજ્ઞાન શાખાનો અભ્યાસ કર્યો હતો. ગણિત અને જેઠાલાલભાઈએ જ્યારથી સંલેખના લેવાનો વિચાર કર્યો ત્યારથી જ ભૌતિક વિજ્ઞાન એમના પ્રિય વિષયો હતા. તેમનની કારકિર્દી તેજસ્વી દેહના પોષણને ધમક અટકાવવાનો સંકલ્પ કરી લીધો હતો. આરંભમાં હતી. ત્યાર પછી તેમણે વ્યવસાયમાં ઝંપલાવ્યું હતું. ઉત્તરોત્તર પ્રગતિ, દર મહિને એક ઉપવાસ કરવાનું તેમણે ચાલુ કરી દીધું હતું. ત્યાર પછી કરતાં કરતાં તેમણે હિન્દુસ્તાન ટાયર્સ લિમિટેડમાં તથા ભારત બિજ તે વધારતા જઈને મહિનામાં બે ઉપવાસ, ત્રણ ઉપવાસ એમ તેઓ લિમિટેડમાં મેનેજિંગ ડાયરેક્ટર તરીકે કુશળ કામગીરી બજાવી જાણ છે દસ ઉપવાસ સુધી પહોંચી ગયા હતા. આ રીતે સંથારા માટે તેમણે તેઓ એક સફળ ઉદ્યોગપતિ રહ્યા હતા. વાવને નિમિત્તે શારીરિક અને માનસિક એમ બંને રીતે પૂર્વ તૈયારી સારી રીતે કરી વ્યાખ્યાનો આપવા માટે તેમણે દુનિના ઘણા દૂર દૂરના દેશોનો મત લીધી હતી. એ તૈયારી સાથે એમનું શ્રદ્ધાબળ પણ અનોખું વધતું જતું પણ કર્યો હતો. ઈ. સ. ૧૯૭૯માં વ્યવસાયમાંથી તેઓ નિવૃત્ત (અનુસંધાન પૃષ્ઠ 10). હતું. | માલિક : શ્રી મુંબઈ, જન યુવક સંઘ મુદ્રક, પ્રકાશક : શ્રી ચીમનલાલ જે ચાહ, તે પ્રકાશન સ્થળ : 385. સરદાર વી. પી. રોડ, મુંબઈ-૪૦૦ 004." ફોન : 3502, તમાન : રિલાયન્સ ઓફસેટ પ્રિન્ટર્સ, 69 ખાંડિયા સ્ટ્રીટ, મુંબઈ - 400 08. લેસટાઇપસેટિંગ : મુદ્રીકન, મુંબઈ-૪૦૦ 092. આ
