________________
વર્ષ: ૪૦ અંક: ૧૨૦
તા. ૧૬-૧૨-૧૯૯૩ ૦૦Regd. No. MH.By/ South 54icence No. 37
૦૦૦શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર૦૦૦
પ્રH QUC6l
૦૦૦ પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯થી ૧૯૮૯: ૫૦ વર્ષ૦૦૦ વાર્ષિક લવાજમ રૂ.૩૦૦૦૦
તંત્રી : રમણલાલ ચી. શાહ
સ્વ. પરમાનંદ કાપડિયા જન્મ શતાબદી વર્ષ ૧૯૯૩-૯૪નું વર્ષ રૂ. પરમાનંદભાઈ કુંવરજી કાપડિયાનું જન્મ સામાન્ય રીતે લાખો કરોડો લોકોમાંથી બે-પાંચ એવી વ્યક્તિ નીકળે . શતાબ્દી વર્ષ છે.
. કે જે પોતે પોતાની જિંદગીનાં સો વર્ષ પૂરાં કરે છે. શ્રી સુધર્માસ્વામી સ્વ. પરમાનંદભાઈ જૈન યુવક સંઘના ભૂતપૂર્વ સુત્રધાર હતા; સો વર્ષના હતા. સૌથી વધુ શતાયુ લોકો રશિયામાં હોય છે. શતં જીવ સંધના મુખપત્ર પ્રબુદ્ધ જીવનના તંત્રી હતા. લગભગ પાંસઠ વર્ષના શરદ એવા આશીર્વાદ અપાય છે, પણ સો વર્ષ પૂરાં કરવાં એ એટલી જૈન યુવક સંઘના ઈતિહાસમાં સ્વ. પંરમાનંદભાઈએ ત્રણ દાયકાથથી
સરળ વાત નથી. છતાં કોઈક શતાયુ વ્યક્તિ એવી પણ હોય છે કે જે અધિક સમય માટે મૂલ્યવાન સેવા આપી હતી. વસ્તુતઃ શ્રી મુંબઈ જૈન
પોતાના જીવનમાં કશુંક મહાન કાર્ય કરે છે. અથવા છેવટે પોતાના યુવક સંઘના ઘડતરમાં સ્વ. પરમાનંદભાઈનું યોગદાન સૌથી મોટું અને
શરીરને સાચવવાની સિદ્ધિ પણ બતાવે છે, અને એવી વ્યક્તિની મહત્ત્વનું રહ્યું છે. ઉત્સાહી, પ્રસન્નચિત્ત, ચિંતનશીલ પરમાનંદભાઈ
જન્મશતાબ્દી એમની હયાતીમાં, એમની જ ઉપસ્થિતિમાં ઉજવવામાં
આવે છે. આવી ઘટનાઓ અત્યંત વિરલ હોય છે. પરંતુ તે બને છે સંઘના પ્રાણ સમા હતા. સંઘ સાથે તેઓ એકરૂપ બની ગયા હતા.
ખરી. મહર્ષિ કર્વે, પ્રો. દેવધર વગેરે પોતાની જન્મશતાબ્દી જોઈને ગયેલા. એક રીતે કહીએ તો પરમાનંદભાઈનો સંઘ સાથેનો સંબંધ અવિનાભાવ
(થોડાં વર્ષ પહેલાં સંઘની સમિતિના સભ્ય શ્રી ક્રાંતિલાલ દેવજી નંદના સંબંધ હતો. યુવક સંઘની પ્રવૃત્તિઓમાં તેઓ સતત રોકાયેલા રહેતા.
પિતાશ્રીની જન્મશતાબ્દી એમની હયાતીમાં ઉજવાયેલી. પરમ ૫, શ્રી તેમનું ચિત્ત સતત તે અંગે જ સક્રિય રહેતું. પરમાનંદભાઈ ઈ. સ.
જંબૂવિજયજી મહારાજનાં માતુશ્રી સાધ્વી શ્રી મનોહરીજીની જન્મ ૧૯૨૯માં સંઘની સ્થાપના થઈ ત્યારથી યુવાનવયે તેમાં જોડાયા હતા
' ભાર લાનય તેમાં જોડાયા હતા શતાબ્દી એમની હયાતીમાં આ ૩૦મી ડિસેમ્બરે ઉજવાશે.) અને સંઘની ગતિ સાથે તેઓ સતત ગતિ કરતા રહ્યા હતા. ૭૮ વર્ષની - સ્વર્ગસ્થ થયેલી કોઈપણ વ્યક્તિના જન્મ શતાબ્દીના વર્ષની જ્યારે ઉમરે તેઓ સ્વર્ગવાસ પામ્યા ત્યારે પણ તેઓ પ્રબુદ્ધ જીવન, પર્યુષણ ઉજવણી કરવામાં આવે છે ત્યારે અનેક એવા માણસો વિઘમાન હોય વ્યાખ્યાનમાળા અને સંધની ઈતર પ્રવૃત્તિના મુખ્ય સૂત્રધાર રહ્યા હતા. છે કે જેમની પાસે એમનાં સંસ્મરણો સચવાઈ રહેલાં હોય છે. સો શરીરથી તેઓ અવશ્ય વૃદ્ધ થયા હતા, પરંતુ મનથી તેઓ પૂરા સ્વસ્થ વર્ષનો કાળ એ દૃષ્ટિએ બહુ મોટો નથી. તેથી જ શતાબ્દી પ્રસંગે વ્યક્તિના હતા. ૧૯૨૯ના આરંભકાળમાં સ્વ. મણિલાલ મોર્કમચંદ અને અન્ય સ્વજનો અને એમના સંપર્કમાં આવેલા મિત્રો, સંબંધીઓ, ચાહકો, વગેરે વડિલ કાર્યકર્તાઓ સાથે તેઓ એક સભ્ય તરીકે પોતાની સેવા આપતા લોકો વિદ્યમાન હોય છે. તેઓ વારંવાર આવી સ્વર્ગસ્થ વ્યક્તિ સાથેના રહ્યા હતા. એ વર્ષોને જો ગણતરીમાં લઈએ તો એમનો સંઘ સાથેનો પોતાના અંગત સંસ્મરણો વાગોળતા હોય છે. વ્યક્તિ હયાત હોય ત્યારે સંબંધ ચાર દાયકાથી અધિક સમયનો હતો. કોઈ પણ એક સંસ્થા સાથે એમના જીવન વિશેની તમામ માહિતી આધારભૂત રીતે સાંપડી શકે છે. સક્રિયપણે આટલા દીર્ધકાળ પર્યત અવિરત સંકળાયેલા રહેવું એ જેવી પરંતુ એમના અવસાન પછી કેટકેટલી વિગતો ખૂટવા લાગે છે. સમય તેવી સિદ્ધિ નથી કેટલાક કહેતા હોય છે કે વ્યક્તિ નહિ, સંસ્થા મહાન જતાં સળંગ આખું ચરિત્ર મેળવવું દુર્લભ થઈ જાય છે. પ્રસંગો પણ છે. એ સત્ર સાચું હોય તો પણ અપર્ણ છે. મહાન વ્યક્તિઓ થકી જ સ્મૃતિને આધારે રજૂ થાય છે. એટલે જન્મ-શતાબ્દી વખતે ચરિત્ર સંસ્થા મહાન બની શકે છે. માત્ર સામાન્ય લોકોની બર્નેલી કોઈ પણ નાયકના સંસ્મરણો તાજા કરવાના, એમના સિદ્ધિઆનું ગાર તથા સંસ્થા મહાન થઈ શકતી નથી. અલબત્ત, કેટલીક વ્યક્તિઓ સંસ્થાના
મૂલ્યાંકન કરવાનો એક સરસ અવસર સાંપડી રહે છે. મૂલા
' પદ દ્વારા મોટી (મહાન નહિ) દેખાય છે, પરંતુ પદ કે ખુરશી ચાલ્યાં
- શતાબ્દી, ત્રિશતાબ્દી કે તે પછીના વખતે ચરિત્રનાયકના જીવંત
સંપર્કમાં આવેલી વ્યક્તિઓમાંથી કોઇ જ હયાત હોતી નથી. એટલે જતાં તેઓ વામન બની જાય છે. મહાન વ્યક્તિઓ સંસ્થા છોડી જાય તે પછી પણ મહાન જ રહે છે, પરંતુ એમના તેજથી વંચિત થઈ ગયેલી
ત્યારે ઉપલબ્ધ એવી લેખન-સામગ્રી, તસ્વીરો, ફિલ્મ વગેરે દ્વારા તેના
ચરિત્રને ઉપસાવવાનું રહે છે. એથી ક્યારેક ઐતિહાસિક તથ્યની સાથે સંસ્થા, જો એને એવી બીજી કોઈ વ્યક્તિ ન મળે તો ઝાંખી પડી જાય
લ્પનાનું તત્ત્વ ભળી જાય છે. કેટલીક કિંવદંતીઓ પ્રચલિત બને છે. છે. કેટલીક વાર મહાન વ્યક્તિને સાચવવા ખાતર સંસ્થાના નિયમોમાં
તથા કર્ણોપકર્ણ ચાલી આવતી કિવદંતીઓમાં સહેતુક કે અહેતુક ફેરફારો અપવાદ કરવા પડે છે. કેટલીક વાર વ્યક્તિ જો ખરેખર મહાન ન હોય
પણ થાય છે. કાળનો પ્રવાહ એવા વેગથી ધસમસે છે અને એની તાકાત તો સંસ્થાના નિયમો આગળ, પોતે સાચી હોય તો પણ ઝૂકવું પડે છે.
એટલી જબરજસ્ત હોય છે કે કેટકેટલી વસ્તુઓને તે જીર્ણશીર્ણ કે નષ્ટ * *(સ્વ. પરમાનંદભાઈ વિશે આ અંકમાં અન્ય લખાણ હોવાથી અહી કરી નાંખે છે. પરંતુ એથીજ બેપાંચ શતાબ્દી પછી ખરેખર જે મહાન આ શતાબ્દી પ્રસંગે મને સ્કરેલા થોડા વિચારો રજૂ કરું છું.) ' હોય છે એવી વ્યક્તિઓને જ ભવિષ્યની પ્રજા પછી સંભારે છે. માત્ર
