________________
૧૦૪
શ્રીનમસ્કાર નિષ્ઠા વસવું પડે છે, શાંતિને પણ અતલ નિઃસ્તબ્ધ મધરાતના અંતરે આળોટવું પડે છે.
અંધકારનું ઊંડાણ અને વ્યાપકતા જેમ વધારે, તેમ તેમાં પાકતાં ગુણ-દ્રવ્યરૂપી રને બેનમુન પાણીદાર અને તેજભારે લહલહતાં. " અંધકાર એટલે ધુમાડાના ગોટ નહિ, અજ્ઞાનતાનાં વાદળાં નહિ, વિષય-કષાયનાં દળકટક નહિ પરંતુ સારિવ
તાની ગહનતામાં સ્થિર તિજનું કૃષ્ણવર્ણ સુભગ તેજ. - આંખની કાળી કીકી વડે જ જગતની સઘળી સુંદરતા પી શકાય છે, એ પ્રત્યક્ષપણે જાણવા અને અનુભવવા છતાં, આપણે અંધકારનું ગૌરવ સ્વીકારતાં અચકાઈએ છીએ, અંધકારની અલૌકિક ગહનતામાં લઈ જનાર ધ્યાન અને આત્મસાધનાના માર્ગ પર પગ મૂકતાં અચકાઈએ છીએ.
કૃષ્ણવર્ણ જે ખરેખર ખરાબ હોત તે આંખની કીકી કાળી ન હોત. કાળી તે કીકી વડે જ બધું જોઈ શકાય અને બધા વર્ષોમાં પ્રવેશ કરી શકાય તેવી અદ્દભુત વ્યવસ્થા ન હોત. તેનામાં વધુ ચમક આણવા માટે કૃષ્ણવર્ણના અંજનનું સંશોધન અને ઉપગ ન થાત. નાના બાળકને કાળા દેરા બંધાય છે તે પણ કૃષ્ણવર્ણની અદ્દભુત પ્રભાવ શક્તિનું સમર્થન જ છે. તે રંગમાં એટલું બધું સામર્થ્ય છે કે ભલભલા પ્રયોગવીરે તેની પ્રતિભા સમક્ષ ઝાંખા ચડી જાય છે. ચન્દ્રમાંને કાળો ડાઘ સૃષ્ટિમાં પ્રકાશ જેટલું જ તિમિરનું મહત્ત્વ પ્રસ્થાપિત કરે છે.
