________________
: કલ્યાણઃ નવેમ્બર ૧૯૫૬ઃ ૦૯ : “
તેમજ
તેનાં ઐશ્વર્ય, સત્તા કે સંપત્તિના વૈભવથી નહિ “ભૂંડા સાથે અમારા મહારાજા ભૂંડા જ માપી શકાય, એ માપદંડ ટુકે પડે, માનવની થાય.” દુષ્ટ અને નીચેની સાથે સજજનતા શ્રેષ્ઠતા તેના શીલ, ક્ષમા, સંયમ, અને સજ- કેમ હોય? એવાની સાથે એવા જ થવામાં નતાના લક્ષણથી માપી શકાય છે, એ દષ્ટિએ તેઓ માને છે.” બન્ને રાજવીઓમાંથી જે શ્રેષ્ઠ પૂરવાર થશે, “બહુ સ ... - પેલા મધ્યસ્થ પુરુતેને જ રથ આ માર્ગે થી આગળ વધી શકશે, એ કાશીનરે . . (પૂછયું“એલ, અને તેની પ્રતીતિ અમને કરાવવી જોઇશે, તે તારા રાજાને સ્વીકારી. . તેમની શ્રેષ્ઠતા શી? અન્ય કઈ નહિ પણ રથ હાંકનાર સારથિએ જ તેણે કહ્યું : રાજા ન્યાયનિષ્ઠ, કરાવવી પશે. બીજા વાકચતુર માણસે બેલ- ચતુર, શાંત, ક્ષમાશીલ, શાલી, સદાચારી, વામાં ગમે તેવું સારૂ બોલીને પોતાના રાજવીનાં તથા સજજન પુરુષ છે. તેઓ સજજનની સાથે દૂષણોને ઢાંકી, બેટા ગુણેની બડાઈ મારી શકે, સજ્જન, અને દુર્જનની સાથે પણ સજજન માટે સારથિ જે કેવલ રથ હાંકવામાં કૌશલ રહે છે.” ધરાવનાર માણસ, આવી બાબતમાં સાચું તે ભૂંડાની સાથે તેમને વ્યવહાર કે?' બોલી શકે, એ સંભવિત છે.”
અમારા કાશીનરેશ કદિ પિતાનું ગમે તેવું આમ કહીને તેમણે કેશલનરેશના સાર- બગાડનાર ભૂંડા સાથે હદયથી પણ ભંડાઈ કરતા થિને પૂછ્યું; “એલ, ભાઈ ! તારા રાજવીમાં નથી. ભૂડાને પણ તેઓ ભલાઈથી વશ કરે કઈ શ્રેષ્ઠતા છે ?”
છે. દુષ્ટને પણ સજનતાથી જીતવામાં તેમને સારથિએ જવાબ આપેઃ “અમારા મહા- રસ છે.' રાજા દયાળુ છે, સદાચારી છે, ક્ષમાવાન છે,
આ સાંભળી ન્યાયપ્રવીણ મધ્યસ્થ પુરુષોએ મોટા સાથે મોટા બનીને વર્તે છે, નાના સાથે તરત જ છેલ્લે નિર્ણય સંભળાવી દીધેલ નાના બનીને સરલ પણે વતન રાખે છે, “કેશલનરેશ કરતાં કાશીનરેશ મહાન અને
શ્રેષ્ઠ છે, તેમને રથ આગળ વધી શકશે. પણ હલકા, તુચ્છ અને દુષ્ટ માની ને તરત જ કેશલનરેશને રથ સારથિએ સાથે, તમારા મહારાજાનું બગાડનાર ભૂંડા સાથે પાછું વાળે, એટલે કાશીનરેશની સવારી એ કઈ રીતે વર્તે છે? એ વેળા એમને આગળ વધી. સ્વભાવ કેવું રહે છે?”
અમેરિકાના પ્રેસીડન્ટ વિસનને કેઈએ પૂછયું, “દશ મિનિટ ભાષણ કરી રહી હોય તે તમારે કેટલી તૈયારી કરવી પડે?'
બે અઠવાડિયા” એક કલાક ભાષણ કરવું હોય તે?' તે એક અઠવાડિયું.' ને બે કલાક ભાષણ કરવું હોય તે !” ચાલે તૈયાર છું.” વિસને કહ્યું.
