________________
જેનદર્શનમાં લોકેત્તર લોકશાહી!
શ્રા કાન્તિલાલ મોહનલાલ ત્રિવેદી-અમદાવાદ લોકશાહીની રસમ સંસારીઓમાં ગમે ભેદબુદ્ધિ હરગીજ નથી. એવું જ બીજી બાબત્યારથી ચાલી હેય પણ જેનદર્શનમાં તે તેમાં પણ હોઈ શકે. કે. અનાદિકાળથી લેકેત્તર લેકશાહી પ્રવર્તે છે.
કોઈ પણ ઠેકાણે ધમકથા હોય કે રાજ- જૈનદર્શન : સામાનહક્ક કથા હોય પણ શ્રેતાને શંકા ઉઠાવવાને હક્ક સ્ત્રીઓને પણ , સંયમ વગે નથી, માત્ર મુંગા મેએ સાંભળી રહેવાનું હોય તેને અધિકાર કાર અને આરાધના કરછે, જ્યારે જેનદર્શનમાં ધર્મકથા ચાલતી હોય નાર સ્ત્રી કે પુરુષ ન કરી શકે છે. ત્યારે જે શ્રોતાને શંકા થાય અથવા અમુક ત્યાં યત્કિંચિત્ પણ ફેરફાર નથી. ઠેકાણે વિરોધાભાસ થાય તે સમાધાન માગવાને સંપૂર્ણ હક્ક આપવામાં આવે છે અને
જૈનદર્શનમાં ન્યાય તેને ઉપગ આપણે કરીએ છીએ પણ ખરા.
જે કર્મ જેટલા પ્રમાણમાં બાંધ્યું હોય
તેટલા પ્રમાણમાં હરકોઈ જીવને ભેગવવું જૈનદર્શનમાં સામ્યવાદી પડે છે. પછી તે જીવ ભાવિમાં તીર્થકર થનાર
જેનદર્શનમાં બધા વાદે રહેલા છે પણ હોય કે સામાન્ય જીવ હોય. આ ન્યાય તે બધા યથાગ્ય સ્થાને વિવેકપૂર્વક એવી માત્ર જૈનદર્શને જ કબુલ કરે છે, અને એ રીતે ગોઠવાયા છે કે એકબીજાની અથડામણમાં મહાન વિશિષ્ટતા છે. આવ્યા વિના જેદર્શનનું દરેક કાર્ય સુંદર રીતે ચાલી શકે, અને એ રીતે જ સામ્યવાદ પણ જૈનદર્શનમાં અહિંસા ગોઠવાયેલે છે એ હકીકત બરાબર સમજી લેવાની કઈપણ જીવ તે કીડી-કુંથુ હોય કે જરૂર છે. કારણ કે આ પીઠિકા છે.
મનુષ્ય હેય પણ તેને હણવાની બુદ્ધિ કે હણકઈ પણ ગૃહસ્થ સાધુ થાય એટલે મહાન વાનું કાર્ય એ હિંસા જ છે. આ બાબતમાં આચાર્ય હોય કે આજને નવદીક્ષિત હેય અન્ય ધર્મોના દાંતે નથી આપતે પણ પણ દરેકને વેશ અને દિનચર્યા એક સરખી વિચારકોએ વાંચી-જાણીને બીજા ધર્મોની કે જ હોય છે, પણ હવે કઈ એમ કહે કે રાજકીય પક્ષોની અહિંસા સાથે જેનદ ૧. આચાર્ય પાટ ઉપર બેઠા હોય અને બીજા સાધુ અહિંસા સરખાવવી. જેનદર્શનમાં જ નીચે બેઠા હોય એમાં સામ્યવાદ કયાં રહ્યો? સરખા જ ગણ્યા છે, સહેજ પણ માવ
આને જવાબ સીધે અને સરળ છે. કઈ રાખે નથી. પણ સામ્યવાદી દેશમાંય આગેવાનને ઉચે જ બેસવાનું હોય છે, જ્યારે સામાન્ય પ્રજાજનનું જૈનદર્શનમાં વિજ્ઞાન સ્થાન નીચે હોય છે, એમાં વિવેક છે પણ જેનદર્શનમાં વિજ્ઞાન પણ ભારોભાર ભરેલું
છે પણ તે જાણવા માટે જ છે, બીજાને નાશ
