________________
કેવળજ્ઞાન કહ્યું છે. તે
જેટલા પ્રમાણમાં આપણા ભાવ હોય તથાપ્રકારના પુરૂષાર્થ હોય તે જરૂર મળે છે. ભાવથી પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, એમ જ્ઞાનીઓએ તદ્દન વૈજ્ઞાનિકદષ્ટિએ સસ છે. જૈનદર્શન પ્રમાણે જીવ જેવા ભાત્રા કરે છે તેવા થઈ શકે છે, વીતરાગદશન આત્માની સંપૂર્ણ આઝાદી કોઈની જરા પણ્ યા ઉપર છોડી દેતુ નથી, અને વૈજ્ઞાનિક રીતે પ્રભુભક્તિ અને જપના મહિમા સમજાવે છે, પશુ આ વાત તેના પરમાણુઓની શક્તિ જેએ સમજતા હોય, તેમના માટે થઈ, જેઓ તત્ત્વ જાણુતા નથી અગર જેમણે પરમાણુની શક્તિના ખ્યાલ નથી તેઓને નામસ્મરણ કરવાથી શું ફાયદો ન થાય ? અલબત્ત થાય, તે શ્રદ્ધા હાય ! જ્ઞાન કરતાં શ્રદ્ધાનું મૂલ્યાંકન જરાય એન્ડ્રુ નથી. શ્રદ્ધા જે ફળ આપે છે તે ફળ બ્રહ્મા વગરનું જ્ઞાન આપતું નથી. ભમરા યલની આજુબાજુ સતત ગુણ ગુણ શબ્દના અવાજને પટ આપ્યું જ જાય છે. તેને ખખર નથી કેયળ ભમરા શી રીતે થશે ? છતાં તાજુબીની વાત એ છે કે આવા સમજ વગરના ગુણ ગુણ્ અવાજથી ઇયળ ભમરા બની જાય છે. ભમરાની એક જ ભાવના છે કે સિળતે પાતાના રૂપે બનાવવી એટલે શ્રદ્ધાનું બળ વધારે છે, પણ આવી સાચી શ્રદ્ધા કયારે પ્રગટે ! સંસારના તાપથી વૈરાગ્ય લગ્યા હાય ત્યારે જ ભૂતકાળ અને ભવિષ્ય કાળ તરફ વને વિચાર ડે, આ જીવ અના કાળ સમ નિગેમ, એકેન્દ્રિય, બેન્દ્રિય યાદિ કેાનિમાં રખડયા. સુખ મેળવવા માટે તેણે અનંતા ભવમાં વલખા માર્યાં પણ સુખ ન મળ્યું અગર તે સુખ છોડીને
: કલ્યાણુ : મે : ૧૯૫૬ : ૧૫૫ :
મરણને ભેટવું પડયું. અત્યારે પણુ સાચો માર્ગ મહેણુ કરવામાં નહી આવે તે જીવ પાછા કયાં ભટકાશે તેની ખબર નથી. દેવાને પણ દુર્લભ ક્ષેત્રે મનુષ્યભવ શાથી માનવામાં આવ્યા છે. વિવેકના, સારાસારની, લાભાલાભની, તુલના કરવાની મનુષ્યને શક્તિ વિશેષ હાય છે, તેથી જ મનુષ્યભવની વિશિષ્ટતા છે, અનત કાળચક્રમાં સે। વરસનું મનુષ્યના આયુષ્યનું પ્રમાણ કાઢી શકાય નહી, તે એક ભવ વીતરાગ ભગવાને દર્શાવેલા માર્ગના અખતરા કેમ ન કરવેશ ? તેમને ખાટા માર્ગ બતાવવાનું કાંઈ કારણ હોય જ નહિ. આવા વિચારાના મંથનથી. વૈરાગ્યબુદ્ધિ જાગે છે. વૈરાગ્ય સાથે સમર્પણભાવે વીતરાગની ભક્તિ અગર સ્મરણ કરતાં કર્મની નિર્જરા થતાં જભાવે આત્મા પોતાનું સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરે છે, અર્થાત્ આત્મા સપૂણ્ સ્વતંત્ર બને છે, એમ કહેવાઇ રહ્યું છે કે, સેંકડ માણસા વર્ષાના વર્ષો સુધી જાપ કરે છે છતાં તેમને જરા પણુ લાભ થયાનું અગર તેમની પ્રકૃત્તિમાં ફેરફાર, થયાનુ જોવામાં આવતું નથી, આ શંકા યગ્ય નથી. જ્યાં એક બાજુ જાપ ચાલતા હોય, ત્યાં બીજી બાજુ મન નિરંકુશપણે સંકલ્પ-વિકલ્પના ઘેાડા દોડાવતું હાય સાં આ પ્રમાણે જરૂર અને, સંકલ્પ-વિકપના પુદ્ગલે તેવા પ્રકારના પુદ્ગલેા આકર્ષી વાતાવરણ જુદું ઉભું કરે છે. જાપ તરફના ભાવ કરતાં સૌંકલ્પ વિકલ્પના ભાવમાં રસ વધારે હેાવાથી તેનું પ્રાહ્ય વધારે હોય છે. આથી અસર થતી નથી. ખલ્કે નિરંકુશપણે” તરંગા માટે ટાઈમ લીધેલે હાવાથી નુકશાન થવાના સ્થાના વધારે છે. આમાં કઇ સિધ્ધાંતના દોષ નથી. શ્રધ્ધા હોય ત્યાં વિકલ્પોનું પ્રાબલ્ય એછું હોવુ જોઇએ.
*
પહેલા વિશ્વયુદ્ધના શરૂઆતના દિવસામાં આફ્રિકાના મધ્યભાગમાં આવેલા બ્રિટિશ મથકના કોઇ અધિકારીને તેના ઉપરી તરફથી બીનતારી સદેશ મલ્યા; • યુદ્ધ જાહેર થયું છે તમારા પ્રાંતના બધા દુશ્મનેાને કેદ કરે ! ’
ત્યારપછી થોડા સમયે ઉપરી અધિકારીને નીચે મુજબ તારથી જવાબ મળ્યા; ‘ સાત જર્મના, ત્રણ એલ્જીિયના, એ ફ્રેન્ચા, ચાર ઇટાલિયન, એક એસ્ટ્રિયન તથા એક અમેરિકનની ધરપકડ કરવામાં આવી છે. આપણે કેાની સામે યુદ્ધની જાહેરાત કરી છે તે કૃપા કરીને જણાવા ! ’
