________________
વિક્રમના ૧૨ મા શતકના અતિ પ્રાચિન પ્રશ્નોત્તર ગ્રંથના સાર
પ્રશ્નપદ્ધતિસાર
મૂળકર્તા, પ, શ્રી હરિશ્ચન્દ્ર ગણિવર સારલેખક, પૂ. મુનિરાજશ્રી સુબુદ્ધિવિજયજી મ.
[ ઉત્તરાર્ધ ]
પ્રશ્ન
ઉત્તર
કલ્યાણ ત્રિમાસિક ખીજા વર્ષના ત્રીજા અને ચેાથા ખંડમાં પ્રશ્નપદ્ધતિ નામના ગ્રંથના પૂર્વાધ સારરૂપે ગૂજરાતીમાં અપાયા છે. ઉત્તરા શરૂ થાય છે. આ પ્રશ્નોત્તરસારના લેખક પુ॰ મુનિરાજશ્રી અમને લખી જણાવે છે કે, શબ્દાનુવાદ કે ભાષાનુવાદની શૈલી નહિ રાખતાં પ્રશ્નપતિ ગ્રંથના આધારે તેને ટુંક સાર અહિં પ્રશ્નોત્તર શૈલિએ લખ્યા છે. જેથી સાક્ષીના શાસ્ત્રપાઠ। કે બીજું વિવેચન ખાયે રાખી સરળ ભાષામાં પ્રસ્તુત ગ્રંથના સાર આ પ્રશ્નોત્તરામાં જાળવી રાખ્યા છે. વિશેષ જિજ્ઞાસુએએ મૂળ ગ્રન્થ જેવા, તેમજ આમાં કાંઇપણ સ્ખલના જેવુ જણાય તે સરળ ભાવે સૂચવવું.’
સ
મેરૂપ ત કયા લેાકમાં ?
મેરૂ ત્રણે લેાકમાં આવી રહ્યો છે તેમ જાણવુ’. ૧૦૦૦ એક હજાર ચેાજન પ્રમાણ અપેાલાકમાં અને ૧૮૦૦ અઢારસા યાજન પ્રમાણ તિોલેાકમાં, બાકીના ઉર્ધ્વ લેાકમાં છે, આથી મેરૂપર્યંત ત્રણે લેાકમાં છે. પ્ર૦ મેપ°તની છાયા ક્યા સ્થાનમાં પડે છે? ઉ॰ મેની છાયા પડતી જ નથી, કારણકે ૯૭૨૦૦ ચેાજન મેરૂ ઉંચા હૈાવાથી અને ચંદ્રસૂતિાઁલાકમાં મેની પ્રદક્ષિણા ભરતા હૈાવાથી તે સ્ત્રીઓના પગના ઝાંઝરની જેમ અત્ય'ત નીચા હેાવાને કારણે મેને પ્રકાશ આપી શકતા નથી, પરંતુ પેાતાની મેળેજ વિવિધ રત્નમય હોવાથી રત્નની કાન્તિથી મેરૂ સ્વયં પ્રકાશમાન છે.
**
પ્ર૦ સૂર્ય અને ચંદ્ર હંમેશાં આકાશમાં ઉગતાજ છે તેા સૂત્રકારે “ઉગ્ગએસૂરે ” સૂર્ય ઉગે છે એ પ્રમાણે પચ્ચખ્ખાણના સૂત્રેામાં કહ્યુ છે તે કઈ રીતે ?
ઉ॰ લેાકાની આંખથી જ્યારે જોવામાં આવે છે, ત્યારે લેાકા ‘સૂર્ય ચન્દ્ર ઉગ્યા ’ તેમ એલે છે અને જ્યારે આંખાથી તે જોવાતા અધ. થાય છે ત્યારે અસ્ત પામ્યા તેમ લેાકમાં ખેલાય છે, એથી લેાકભાષાને સૂત્રકારે આશ્રયિને ઉપર પ્રમાણે જણાવ્યું છે. પ્ર॰ ક્ષયાપશમ સમક્તિવાળાને અનંતાનુ` મ`ધી
ક્રોધાદિક્ષયને પામ્યા છે અને ત્રણ દેશન માહનીયના ઉપશમ થયેલા છે, તેા પછી મિથ્યાત્વને પામતા તે જીવને તે પ્રકૃતિ ફ્રી કેમ ઉદય પામે ? કેમકે ક્ષય થયેલી પ્રકૃતિના ઉત્ક્રય હેઈ શકે નહિ, તેા આ કેવીરીતે ઘટે ?
જેમ એલવાઈ ગયેલા અંગારા અંદરથી ધૂંધવાતા હાય તેા ફ્રી અગ્નિના સંચાગ મળતાં તે પ્તિ થાય છે તેની જ જેમ ઉપશાન્ત 'સમત્વ માહાયમાં તે કષાયા ઉદયમાં આવે છે, તે કારણે તે સત્તામાંથી સર્વથા ક્ષાયિકભાવે ક્ષય પામ્યા નથી. આ બધા વિસ્તાર ક પ્રકૃતિની ટીકામાં જોઈ લેવા.
ઉ॰
