________________
૩૬ ]
ચાલતું હતું. તે વખતે હાથ ઉંચા કરીને મત લેવાતા ન હતા એ ખરૂં.
ત્યાર પછી અંગ્રેજ સરકારનુ` રાજ્ય આવ્યું ત્યારે ગામડાંમાં મતઢારા રહ્યા છે. એ મતદારા એટલે ગામના ડાહ્યા માણસેા. આ માણસા ગામના સાર્વજનિક કામેામાં પેાતાના મત જાહેર કરે અને એ બધા મતાદારીના મતાથી ગામનું સા નિક કામ થાય.
પણ ત્યાર પછી અંગ્રેજી અમલનુ જોર દિવસે દિવસે વધતું ગયુ, તેમ તેમ ત્યાંની કાર્ય પદ્ધતિ પણ દાખલ થતી ગઈ. ત્યાંનું લેાકશાસન ચૂંટણી મારફત ચાલે છે અને એ ચૂંટણીઓમાં પ્રપંચ, જૂઠ, લાલચ, ધન વગેરે બધાં સાધના વપરાય છે—એ જ વસ્તુ હવે અહીં દાખલ થઈ છે.
અહીં મત આપવાના અધિકાર હાલ અમુક ધન હોય તેને છે, પછી તે ધનના માલિક ભૂખ હાય તેય તેને ડાહ્યા માણસના જેટલા જ મતના અધિકાર હાય છે. દાખલા તરીકે ગાંધીજી એક ઠરાવ લાવે અને એ સૂખ અગર બિનઅભ્યાસી માણસા વિરાધ કરે તે તે ઊડી જાય! ત્યારે મતાધિકાર એટલે શુ એ વિચારીએ.
મતાધિકારસ્વા માટે નહિ—
મત આપવાને અધિકાર મળે એ બહુ મહત્ત્વની વાત છે. તે એક પ્રકારની સંપત્તિ છે, માલા છે, માન છે.
પણ તે વપરાય કોને માટે? પેતાને માટે ? નહીં જ, તે પેાતાના સ્વાસ્થ્ય માટે વપરાય જ નહીં. તે અધિકાર જાહેર કામ માટે મળ્યા છે. એટલે જાહેર કામ માટે જ એને ઉપયાગ થવા જોઈએ.
હવે જાહેર કામની ષ્ટિએ ઉપયાગ કર
ફાલ્ગુત
વાના હાય અને અથ એ થાય છે કે, જેને મત આપવાના છે તે જાહેર સેવક થવાના છે, અને જે જાહેર સેવક થવા જાય છે તેણે એમ સમજવુ જોઇએ કે, તે જાહેરનું કામ કરવા જાય છે, પોતાનું નહીં, અને એ કામ થયું કે નહીં તેને હિસાબ મતદારો માગે ત્યારે આપવા રહ્યો અને એ હિસાબ મતદારાને માગવાના અધિકાર છે. જ્યારે બીજે પક્ષે મત આપનારાઓને સમજવું જોઇએ કે, આપણામાંથી જે ભાઇઓને જાહેર સેવાનુ કામ કરવા આપણે નક્કી કર્યાં, તેનાં માળખચ્ચાંની, ઘરખચરની ચિંતા આપણે કરવી જ રહી. સેવકાને પ્રજાએ પાષવા જોઈએ
જેમ ગામડામાં લુહાર કે હજામ છે તેને ગામના બધા ખેડૂતાએ મળી લુહારનું કે હજામતનુ કામ સોંપ્યું, જેથી ખધાને સરળતા થાય અને તેથી બધાએ તેના ખર્ચ માટે દાણા આપવાનું ઠરાવ્યું. શિક્ષકને પણ એવી રીતે
પેાખ્યા. આમ સામાજિક કામેા માટે સેવકા જોઈએ અને પ્રજાએ તેમને પોષવા જ જોઇએ. હાલ શું છે?
હાલ તા મત આપવા જનાર સગાવહાલા કે મિત્ર હોય અથવા કઈ લાલચ હોય તે તેને મત આપવા ઢોડે છે. એમ કરવાથી નિચેનાં અનિષ્ટો ઊભાં થાય છે.
(૧) મત જાહેર હિતની દૃષ્ટિએ લાયક માણસ યા સંસ્થાને આપવા જોઈએ એ હેતુ
ખરબાદ થાય છે.
(ર) મત મેળવવામાં અને લેવામાં ખૂમ મહેનત અને ખર્ચ થાય છે.
(૩) જૂઠ, પ્રપંચ, વેર અને દ્વેષ કેળવાય છે અને એ રીતે મતની પ્રતિષ્ઠા ઓછી થાય છે.
