Kalpniryukti

Author(s): Bhadrabahusuri, Manikyashekharsuri, Vairagyarativijay
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra

Page 92

परिशिष्ट- ४
इति कालो । तत्थ वि सामित्तकरण - अधिकरणेहिं एगत्त- पुहुत्तेहिं छब्भेया भवंति । भावे छब्भेया । सामित्ते-खेत्तस्स एगगामस्स परिभोगो, खेत्ताणं सीमातीणं मूलगामस्स पडिवसभगामस्स अंतरपल्लियाए य । करणे खेत्तेण एगत्ते पुहुत्तेण, एत्थ ण किं चि संभवति । अधिकरणे - एगत्तं परं अद्धजोयणमेराए गंतु पडियत्तए, पुहत्ते कारणे दुगादी अद्धजोयणे गंतुं पडियत्तए । कालस्स ठेवणा उदुबद्धे जा मेरा सा वज्जिज्जति - स्थाप्यते इत्यर्थः । कालाणं चउण्हं मासाणं ठवणा ठविज्जति, आचरणत्वेनेत्यर्थः । कालेणं आसाढपुण्णिमाकालेणं ठायंति । कालेहिं बहूहिं पंचाहिं गतेहिं ठायंति । कालम्मि पाउसे ठायंति । कालेसु कारणे आसाढपुण्णिमातो सवीसइमासदिवसेसु गतेसु ठायंति । भावस्सोदतियस्स ठवणा, भावाणं कोह- माण - माया - लोभातीणं । अहवा - णाणमादीणं गहणं । अहवाखाइयं भावं संकामंतस्स सेसाणं भावाणं परिवज्जणं भवति । भावेण णिज्जरट्ठताए एगखेत्ते ठायंति णो अडंति । भावेहिं संगह उवग्गह- णिज्जरणिमित्तं वा णो अडंति । भावम्मि खयोवसमिए खतिए वा ठवणा भवति । भावेसु णत्थि ठवणा ।
अहवा—खओवसमिए भावे सुद्धातो भावातो सुद्धतरं भावं संकमंतस्स भावेसु ठवणा भवति । एवं दव्वाति-ठवणा समासेण भणिता ॥ ३१४२॥
६७
इयाणि एते चेव वित्थारेण भणीहामि । तत्थ पढमं कालठवणं भणामि । किं कारणं ? जेण एयं सुत्तं कालठवणाए गतं । एत्थ भणति -
कालो समयादीयो, पगयं कालम्मि तं परूवेस्सं । णिक्खमणे य पवेसे, पाउस - सरए य वोच्छामि ॥३१४३॥
कलनं कालः, कालेज्जतीति वा कालः, कालसमूहो वा कालः, सो य समयादी, समयो पट्टसाडियाफाडणादिट्टंतेणं सुत्तासेणं परूवेयव्वो । आतिग्गहणातो आवलिया मुहुत्तो पक्खो मासो उदू अयणं संवच्छरो जुगं एवमाइ । एत्थ जं "पगयं" ति - अधिकारसमयेन सिद्धंतेन तमहं परूवेस्सं । उदुबद्धियमासकप्पखेत्तातो पाउसे णिक्खमणं, वासाखेत्ते य पाउसे चेव पवेसं वोच्छं । वासाखेत्तातो सरए णिक्खमणं, उदुबद्धियखेत्ते पवेसं सरए चेव वोच्छामि । अहवा- सरए णिग्गमणं पाउसे पवेसं वोच्छामीत्यर्थः ॥३१४३॥
ऊणातिरित्तमासे, अट्ठ विहरिऊण गिम्ह- हेमंते । एगाहं पंचाहं, मासं च जहा समाहीए ॥ ३१४४॥
चत्तारि हेमंतिया मासा, चत्तारि गिम्हिया मासा, एते अट्ठ ऊणातिरित्ता वा विहरिता । कहं विहरित्ता ? भण्णति - पडिमापडिवण्णाणं एगाहो । अहालंदियाणं पंचाहो । जिणकप्पियाण सुद्धपरिहारियाण थेराण य मासो । जस्स जहा णाण - दंसण - चरित्तसमाही भवति सो तहा विहरिता वासाखेत्तं उवेति ॥३१४४॥ कहं पुण ऊणातिरित्ता वा उदुबद्धिया मासा भवंति ? तत्थ ऊणा
काऊण मासकप्पं, तत्थेव उवागयाण ऊणा उ । चिक्खल्लवासरोहेण वा बितीए ठिता णूणं ॥ ३१४५ ॥
जत्थ खेत्ते आसाढमासकप्पो कतो तत्थेव खेत्ते वासावासत्तेण उवगया, एवं ऊणा अट्ठ मासा। आसाढमासे अनिर्गच्छतां सप्त विहरणकाला भवन्तीत्यर्थः । अधवा - इमेहिं पगारेहिं ऊणा अट्ठ