Kalpniryukti

Author(s): Bhadrabahusuri, Manikyashekharsuri, Vairagyarativijay
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra

Page 102

परिशिष्ट-४
७७
इदाणि एक्केक्काए समितीए दोसा भणंति
भासणे संपातिवहो, दुण्णेओ णेहछेदु ततियाए ।
इरितचरिमासु दोसु य, अपेह अपमज्जणे पाणा ॥३१७८॥
"भासणे" त्ति भासासमितीते असमियस्स असमंजसं भासमाणस्स मक्खिगातिसंपातिमाण मुहे पविसंताण वधो भवति, आदिग्गहणातो आउक्कायफुसिता सचित्तपुढविरतो सचित्तवाओ य मुहे पविसति । "ततिया" एसणासमिती पडिक्कमणऽज्झयणे सुत्ताभिहिताणुक्कमेण वासासु उवउत्तस्स वि विराहणा, किं पुण अणुवउत्तस्स । उदउल्लपुरेकम्माणं च हत्थमत्ताणं णेहच्छेदं दुक्खं जाणंति स्निग्धकालत्वात् दुर्जेयो दुर्विज्ञेय आउक्काइयच्छेदो परिणती-अचित्तो भवतीत्यर्थः ।
___ "इरिए" त्ति-इरियासमितताए अणुवउत्तो छज्जीवणिक्काए विराहेति । “चरिमासु दोसु" त्ति-आयाणणिक्खेवणासमिती पारिट्ठावणियासमिती य, एताओ दो चरिमाओ । एयासु अणुवउत्तो जइ पडिलेहणपमज्जणं ण करेति दुप्पडिलेहिय-दुप्पमज्जियं वा करेति ण पमज्जति वा, एयासु वि एवं छज्जिवणिकायविराहणा भवति । पंच समितीओ उदाहरणाओ जहा आवस्सए ॥३१७८॥
मण-वयण-कायगुत्तो, दुच्चरियातिं च णिच्चमालोए ।
अहिकरणे तु दुरूवग, पज्जोए चेव दुमए य ॥३१७९॥ मणेणं वायाए कारण य गुत्तो भवति । गुत्तीणं उदाहरणा जहा आवस्सए । जं किं चि मूलगुणे उत्तरगुणेसु समितीसु गुत्तीसु वा उदुबद्धे वासासु य दुच्चरियं तं वासासु खिप्पं आलोएयव्वं । इयाणि-"अधिकरण" त्ति-अधिकरणं कलहो भण्णति, तं च जहा 'चउत्थोद्देसे' वण्णियं तहा इहावि सवित्थरं दट्ठव्वं । तं च ण कायव्वं, पुव्वुपण्णं च ण उदीरियव्वं । पुव्वुपण्णं जइ कसायुक्कडताए न खामितं तो-पज्जोसवणासु अवस्सं विओसवेयव्वं । अधिकरणे इमे दिटुंता दुरूवगामोवलक्खियं, पज्जोतो, दमओ य ॥३१७९॥ तत्थ "दुरूवग" त्ति उदाहरणं-आयरियजणवयस्स अंतग्गामे एक्को कुंभारो । सो कुडगाणं भंडि भरिऊण पच्चंतगा दुरूतगं णामयं गतो । तेहिं य दुरूतगव्वेहिं गोहेहिं एगं बइल्लं हरिउकामेहिं भण्णति
एगबतिल्लं भंडि, पासह तुब्भे वि डझंतखलहाणे ।
हरणे ज्झामाण भाणग, घोसणता मल्लजुद्धेसु ॥३१८०॥
"भो भो पेच्छह इमं अच्छेरं, एगेण बइल्लेण भंडी गच्छति" । तेण वि कुंभकारेण भणियं "पेच्छह भो इमस्स गामस्स खलहाणाणि डझंति" । अतिगया भंडी गाममझे ठिता । तस्स तेहिं दुरूवगव्वेहि छिदं लभिऊण एगो बइल्लो हडो । विक्कयं गया कुलाला, ते य गामिल्लया जातिता देह बइल्लं । ते भणंति-तुमं एक्केण चेव बइल्लेण आगयो । ते पुणो जातिता । जाहे ण देंति ताहे सरयकाले सव्वधण्णाणि खलधाणेसु कतानि, ताहे अग्गी दिण्णो । एवं तेण सत्त वरिसाणि झामिता खलधाणा। ताहे अट्टमे वरिसे दुरूवगगामेल्लएहिं मल्लजद्धमहे वट्टमाणो भाणगो भणितो-घोसिहि भो जस्स अम्हेहिं अवरद्धं तं खामेमो, जं च गहियं तं देमो, मा अम्ह सस्से दहउ । ततो भाणएण उग्घोसियं ॥३१८०॥