________________
૨જો. ]
વિષ્ણુન્માળીની કથા,
(૯૫ )
ત્યાં પરસ્પર પ્રીતિવાળા, એ સહેાદર ( ભાઈ ) મેઘo અને વિદ્યુન્મા ળી નામનાતરુણ વિદ્યાધર રહેતા હતા. તેઓએ વિચાર કડ્યા કે, આપ ણે વિદ્યા સાધવાને અર્થે, ચાલા ભૂચનીવ સ્તિમાં જઇએ; કારણ કે, આપણી વિદ્યા ત્યાં જ સધાય તેમ છે. વિદ્યાસિદ્ધિ કરવાને વિષે આ પ્રકારના વિધિ પણ છે. “ અતિ નીચ કુળમાં જન્મેલી કન્યાને પર ણવુ, ને એક વર્ષ પર્યંત બ્રહ્મચર્ય પાળવુ, ” પછી તેઓ માતા પિતાની અનુજ્ઞા લઇને દક્ષિણ ભરતાદ્ધમાં, વસતપુર નામના ન ગરમાં આવ્યા. ત્યાં બુદ્ધિના ભડાર એવા તે અન્ન, ચડાળના વેષ લઇને, ચંડાળની પાટીમાં જઈ, તેમનુ આરાધન કરવા લાગ્યા. તેઓ તુષ્યમાન થયા એટલે તેમણે પૂછ્યુ, “ તમે અહિં કેમ આવ્યા છે? તમને અહિં આવી વસ્યાને ઘણા કાળ વ્યતીત થયા છે. ” તેમણે ખરી વાત છૂપાવીને ઉત્તર આપ્યા. “ હે હિતકતીઓ ! અમે ક્ષિતિ પ્રતિષ્ઠિત નગર્થી આવીએ છીએ. અમારા મા બાપે અમને કુટુંબ માંથી કાઢી મૂક્યા, તેથી રોષે ભરાઇને નીકળી આવ્યા, તે તે ફરતા ફરતા અહિ' આવ્યા છીએ, ” માતગેા ( ચાંડાળા)એ કહ્યું. “ ત્યારે તમે અમારા આશ્રય કરીને અહિં રહેા અને અમે તમને પૂ છીએ છીએ કે, તમારે પણવાની મર્થ છે? તા અમે તમને એ કન્યા આપીએ, પણ જો તમે અમારી કન્યાનું પાણિગ્રહણ કરો, તેા તમારે અમારી જાતિને ઉચિત સઘળું કરવુ પડશે, ” તેઓએ હા કહી, તે ઉપરથી તે ચ'ડાળાએ તેમને કાણી અને દ્વૈતુર ( દાંત બહાર નીકળેલા) એવી એ કન્યા પરણાવી. ત્યાર પછી વિદ્યન્માળી તેા કુરૂપ એવી પણ માતંગ કન્યા ઉપર અતિ વ્યામેાહિત થયા અને વિદ્યા સાધન કાંઇ પણ કરી શકયા નહિ.
”
અનુક્રમે વિદ્યુન્ગાળીની સ્ત્રી ગર્ભવતી થઈ અને વર્ષ પૂર્ણ થએ મેધથૈ તા વિદ્યા સિદ્ધ કરી, એટલે તેણે પ્રીતિને લીધે વિદ્યુન્ગાળીને કહ્યું, “હે ભાઈ! આપણે વિદ્યાનું સાધન કર્યુ; માટે ચાલ, ચડાળ
