________________
संस्थान द्वार 1
संस्थान---द्वार
( श्री भगवतोजी सूत्र, शतक २५ उद्देशा ३ )
संस्थान = प्राकृति इसके दो भेद १ जीव संस्थान और २ अजीव संस्थान जीव संस्थान के ६ भेद१ समचौरस २ सादि ३ निग्रोध परिमण्डल ४ वामन ५ कुब्जक ६ हूंड संस्थान । अजीव संस्थान के ६ भेद१ परिमंडल ( चूड़ी के समान गोल ) २ वन (लडू समान गोल) ३ स ( त्रिकोन ) ४ चौरंस ( चौरस ) ५ आयतन ( लकड़ी समान लम्बा ) ६ अनवस्थित ( इन पांचों से
विपरीत) |
( ७१३ )
परिमण्डल श्रादि छः ही संस्थानों के द्रव्य अनन्त हैं संख्याता या असंख्याता या असंख्याता नहीं । इन संस्थानों के प्रदेश भी अनन्त हैं, संख्याता - संख्याता नहीं |
६ संस्थानों का द्रव्यापेक्षा अल्प बहुत्व
सर्व से कम परिमंडल संस्थान के द्रव्य । उनसे वट्ट के द्रव्य संख्यात गुणी उनसे चौरस के द्रव्य संख्यात गुणा उनसे स के द्रव्य संख्यात गुणा उनसे श्रायतन के द्रव्य संख्यात गुणा, उनसे अनवस्थित के द्रव्य असंख्यात
गुणा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org