________________
જૈનયુગ
પાષ ૧૯૮૩
કરે છે અને કાઇ સ્થળે વૈશ્યાએના નાચેા કરાવવામાં આવે છે પરંતુ જ્ઞાનપ્રચાર પ્રત્યે ધણું દુર્લક્ષ આપવામાં આવે છે. સ્ત્રીએ પોતાનાં સ્ત્રી-ઉચિત ગૃહકાર્યો કરતી નથી તેથી તેમની શારીરિક સ્થિતિ બગડતી જાય છે. બાળકાને માતાનું શુદ્ધ પૂરતું ધાવણુ મળતું નથી. ક્ષયઆદિ રાગેાની બીમારી જીવનશક્તિને ક્ષય કરે છે. માનસિક, કાયિક અને કર્મની શિથિલતા-ભ્રષ્ટતા, ઉંડાં મૂળ નાંખી આત્મબળ-સંગઠનખળ દેશપ્રેમ-કામપ્રેમ આદિને હચમચાવી નાંખી સમાજને મૃતપ્રાય કરી રહી છે. મરણુ સંખ્યા જતામાં વધી ગઇ છે અને તે એટલી બધી કે ગત ૪૦ વર્ષમાં લગભગ સવાત્રણ લાખ જતા ઓછા થયા છે.
૨૧૪
નથી, ધર્મપ્રાપ્તિ થતી નથી, અને જૈન તરીકેના શુદ્ધ આચરણુ શીખાતા નથીઃ આ વાત અસત્ય નથી પરંતુ જે પ્રાંતામાં સાધુએ નિરંતર વિચરે છે ત્યાં હાલ શું સ્થિતિ છે ? મુનિનિન્દા, અવિવેક, કષાય કલેશ, કાર્ટુના ઝધડા વિગેરે યત્રતત્ર જોવામાં આવે છે. આચાર્યાંની સંખ્યા વધતી જાય છે તેમાં શાસનની રક્ષા અને ઉન્નતિ થવાને બદલે અંદર અંદર કલેશાગ્નિ, અને હરીફાઈ-તે અંગે તેમના ઉત્સવેદ, અઠાઇ મહાત્સવેા, સધ કાઢવાનાં ખર્ચે એક એકથી સરસ થાય છે. જ્ઞાનપ્રચાર, શાસ્રાહાર, ધર્મપ્રચાર, સમાજોધાર, અણુમ દિાદ્દાર, આદિ અતિ ઉપયુક્ત અને મહત્વની બાબતાપર ઉપેક્ષા કરવામાં આવે છે.
વિશેષમાં અતઃક્ષેાભ, અંધવિશ્વાસ અને જૂની પર’પરાની ચુસ્તતાને લીધે નવીન પ્રકાશ કે સહિષ્ણુ તાના અભાવ જ્યાં ત્યાં જોવામાં આવે છે એથી સમાજરૂપી નૌકા સાગરમાં ઝાલાં ખાય છે, જૈન ધર્મના સિધ્ધાન્તા–અનેકાંતવાદના અચલ અને સર્વગ્રાહ્ય સિધ્ધાન્તાને અભેરાઇએ ચડાવવામાં આવે છે. મોટા ભાગ અનેકાંત દર્શન શું છે તે સમજતા નથી અને તેથી (૧) જૈન ધર્મની ખરી ખૂબીનુ` મહત્ત્વ ઉડી જાય છે (૨) કેટલાય ક્લેશની હેાળામાં નાળાએર બને છે (૩) કેટલાય પોતાના કર્ત્તવ્યનું ભાન ભૂલી ચારિત્રભ્રષ્ટ થાય છે અને નફ્ફટ ખની પેાતાના દલને ન છેડતાં સમાજને છેતરી પેાતાની પાપ વાસનાના ઢાંક પીછાડા કરે છે અને (૪) કેટલાયને ખીજા' દર્શનામાં આશ્વાસન લેવાનું મન થઇ જાય છે અને સ્વધર્મ છેાડી પણ દે છે.
આ સમાજની ધાર્મિક બાજુ થઇ; હવે તેની વ્યાવહારિક બાજી જોઇએ તા કુરિવાજોએ ઉંડાં મૂળ ચાલ્યાં છે. ગૃહવિવાહ અને કન્યાવિક્રય એ એ એક ખીજા સાથે અતલગ સંબંધ ધરાવનારા રીવાજો ધાતક નીવડયા છે. તેમાં બાળલગ્ન થાય છે. આ સર્વના પરિણામે બાળ વિધવાએ વધી પડી છે, તેમની સુસ્થિતિ કરવા પર ધ્યાન ન આપતાં તેએ જાણે જીવ વગરના પદાર્થી હાય નહિ તેમ ગણી તેમને કચડી નાંખવામાં આવે છે. ભભકામાં અને મનની માનેલી મેટાઇમાં મસ્ત બની અનેક જાતનાં નાહકનાં ખચીઁ ધણા
વસ્તીપત્રકમાં જતેાની જણાતી આટલી બધી વર્ષોવર્ષ થતી ઓછી સખ્યા જાય છે. તેમાં ઉપરનાં કારણે નિમિત્તભૂત છે. તેમાં એક વિશેષ કારણુ એ પણ છે કે લગ્નક્ષેત્ર સંકુચિત હોય છે ત્યાં નાના નાના વર્ગોને સામાજિક લાભ મળતા નથી તેથી તે આખા ને આખા વર્ગી ધર્મના પલટા કરે છે. વળી ધર્મના પલટા કર્યાં પછી પાછા મૂળ ધર્મમાં લાવવા માટેનું કઇપણ સાધન રાખવામાં આવ્યું નથી, તેમજ ખીજા ધર્મમાંથી જૈનધર્મમાં આસ્થા રાખનારને જૈનધર્મમાં લાવી સ્થાપિત કરવા જેવું ઉદાર અને વિશાલ વાતાવરણુ નથી.
આર્થિક દીનતા.
આર્થિક દીનતા પણુ વધી ગઇ છે. લોર્ડ કર્ઝનના કહેવા પ્રમાણે હિંદના વેપારનાં અધ્ નાણાં અનેાના હાથમાં પસાર થાય છે એવી સ્થિતિ રહી નથી. વ્યાપાર તરફ લક્ષ અર્થાંપાર્જન અર્થે છે, પણ મૂળ અને માલદાર એવા ખરા ધંધા યા ઉત્પાદક ધંધા હાથમાંથી સરી ગયા છે અને વિશેષે દલાલી અને સટ્ટામાં વેપાર આવી રહ્યા છે. હુન્નર ઉદ્યાગની વૃદ્ધિ થતી નથી. પહેલાંના શહેરા હાલ નથી, ઘણાં ઉતરી ગયાં. બધે ઠેકાણે આર્થિક તત્ત્વ નબળું પડતું જણાય છે.
આ રીતે દ અનેકદેશીય છે. ગુંચવાડા ભરેલું છે, તેના ઉપાય પણ તેજ રીતે ગુ'ચવાડા ભરેલા હાઈ
