________________
જૈનયુગ
૧૪
અનિયમિતપણે ફેરવું છું, આપનું ‘નવજીવન’ મૂળથી ગ્રાહક રહી ખરાખર વાંચી વિચારૂં છું, આપના ત્યાગને આપના જ્ઞાનને, આપે હિંદપર કરેલા અનેક ઉપકારાને વંદનીય ગણું છું છતાં આ બાબતમાં મને રહેતી શકા અથવા ઉપજેલા ખુલાસા આપ કતે આપ મહાત્મા હેાવાથી-ક્ષમાસાગર હાવાથી કહેવાતા
મીવીરચંદ રાધવજી ગાંધી બી. એ. વીસા શ્રીમાળી શ્રાવક વાણીઆ. મૂળ રહેવાશી મહુવા, તાએ ભાવનગરના. જન્મ સંવત ૧૯૨૦ શ્રાવણ વદ ૯, તા ૨૫ આગસ્ટ ૧૮૬૪, મહુવામાં. પિતાનું નામ રાધવજી અને માતાનુ નામ માનબાઈ. ઘણાં ભાઇ ખેહેનેામાં હાલમાં એએ અને એએના નાના બહેન છે, જેઓએ જૈન ધર્મ શાસ્ત્રના સારે। અભ્યાસ કર્યો છે. એએના પિતા મેાતીના વેપાર કરતા હતા, અને ધર્મ ઉપર તેએની એટલી બધી શ્રદ્ધા હતી કે, સચીત વસ્તુ જીંદગી સુધી ખાધી નહીં તથા ગરમ પાણી હમેશાં પીતા હતા તથા માટી મેટી જાત્રા કરી હતી. સુધારા ઉપર તેને ઘણી પ્રીતિ હતી. રડવા કુટવા વગેરેના ચાલ પેાતાના ઘરમાં સદતર બંધ કર્યાં હતા.
પાષ ૧૯૮૩
મી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી બી. એ. એમ. આર. એ. એસ.
[સને ૧૮૯૫ માં શ્રીયુત વીરચંદ ગાધી ઇંગ્લાંડ અમેરીકા જઇ મુંબઇ આવ્યા હતા તે વખતે તેમનુ ટુક ચરિત્ર રા. અમરચ'દ પી. પરમારે લખેલું તે આ મથાળા નીચે શેઠ મેાહનલાલભાઈ મગનભાઇએ પ્રગટ કરેલા એક ચેાપાનીઓ રૂપે પા આનાની કે'મતે વહેંચાયેલું; આ અમને શ. ખીમચ'દ ભાવસારે પૂરૂં પાડેલ છે તે અત્ર પ્રકટ કરીએ છીએ. ] તત્રી. તે મુજબ કર્યું પણ ખરૂં. એજ અરસામાં એવું લગ્ન મહુવામાં ૧૮૭૯ માં થયું હતું. ખાઃ ભાવનનગરની હાઇસ્કુલમાંથી મેટ્રીકયુલેશનની પરીક્ષા આપી સૌથી પહેલે નબરે પાસ થઈ એમણે સર જસવંતસિંગજી કાલરશીપ ૧૮૮૦ માં મેળવી હતી.
મી॰ વીરચંદે ગુજરાતી ભાષાનું જ્ઞાન મહુવામાં રહીને મેળવ્યું હતું, અને મહુવા ગામમાંથી સથી પેહેલાં એએએ અંગ્રેજી ભણવું શરૂ કર્યું હતું. ત્યાંના તે વખતના ઇન્સ્પેકટર તથા હેડ માસ્તરની ભલામણ ઉપરથી મી॰ વીરચંદને ભાવનગર અભ્યાસ કર્યા લઇ ગયા અને ધંધા રાજગાર છેાડી એજ કામને સારૂં આખું કુટુંબ ત્યાં જઇને રહ્યું. ગરીબ સ્થિતિ છતાં પેાતાના પુત્રના અભ્યાસ પાછળ પેાતાનુ સર્વસ્વ ખરચવાના વિચાર શેઠ રાધવજીએ કર્યાં હતા, અને
હક્ક જાણી કહું છું.
આપ બેરિસ્ટર દરજ્જે,રાજા દરજ્જૂ, અમલદાર દરજ્જૂ, ઢોંગી સાધુ દરતે હાત તે કહી શકત કે નહિ તે હું કહી શકતા નથી, અવિનય થયા હશેજ તેની માછી માગતા— લિ. સેવક. ઉત્તમતનય'ના પ્રણામ
તા. ૨૮-૧૦-૨૬.
૧૮૮૧ ના જાન્યુઆરીમાં એએ સહકુટુંબ મુંબઇ આવી એલ્ફીન્સ્ટન કૉલેજમાં દાખલ થયા, અને દૃઢતાથી અભ્યાસ આગળ વધારી ખંત રાખી પેાતાની ખી. એ. ની પરીક્ષા ૧૮૮૪ માં પાસ કરી. ઉપરની સ્કાલરશીપ ઉપરાંત એએએ સરકારી સ્કાલરશીપ પણ મેળવી હતી.
૧૮૮૫ માં જૈન એસેસિએશન આઈડિયાના એનરરી સેક્રેટરીના માનવત આધ્ધા એએ લઇ અતિ પરિશ્રમ વેઠી એ ખાતાને ફતેહમંદ ખાતું બનાવ્યું, પુસ્તÈાને સંગ્રહ કર્યાં. પાતાની સેક્રેટરીની કારકીર્દી દરમ્યાન પાલીતાણા મહારાજા સુરસિ’ગજીએ સન ૧૮૮૫ માં શેઠ આણુંદજી કલ્યાણજીની પેઢીનાં કેટલાએક માણસાને કેદ કરવાથી જે કેસ ઉભે થયા હતા તે ક્રેસમાં મી॰ વીરચંદે બાની લઇ અમદાવાદ, મુંબઇ, પુના, વગેરે સ્થળે જઇ અચ્છ કરી ગવનર સાહેબને મળીને મેજીસ્ટીરીઅલ ઇનક વાયરી કરાવવાને હુકમ મેળવ્યા હતા. એટલામાં મહારાજા સુરસિંગજી ગુજરી જવાથી કેસની સમા
