________________
૧૯
પ્રમુખ રા, મેહનલાલ દલીચંદ દેશાઇનું ભાષણ. સંખ્યામાં થતા ઘટાડાને કેમ દૂર કરવું ?
(૧) જૈનેની લાચારી દૂર કરવા દાનની તે જૈન ધર્મના હાલ જે અનુયાયીઓ છે તે અન્ય - દિશા બદલે.
ધર્મમાં જશે, તેમ બીજી રીતે સંખ્યા ઘટતી જશે જેની સંખ્યા દિનપ્રતિદિન ઘટતી જાય છે એ અને પરિણામે નહિવત જેવો જૈન ધર્મ રહેશે. સંબંધેના પિકારો ઘણું વખત થયાં થતા રહ્યા છે. સરકાર રેજીનાં વધુ સાધન, નવા ઉદ્યોગ, અને * એનાં કારણોમાં ઉતરતાં બીજા કારણો સાથે ગરીબાઇ નવી જગ્યાઓ ઉઘાડે તે તે કાર્ય ઘણું સરસ અને
અને લાચારી-બેકારી જનોની ખુવારી કરતી રહી છે અસરકારક થઈ શકે તેમ છે, તે પણ તે સાથે એ વાત પણ એક કારણ છે. તે તેના સંબંધમાં ખાનગી ગૃહસ્થાએ જાગ્રત રહેવાની અને પિતાના શ્રીમંતે તથા સમજી જૈનએ યોગ્ય ઉપાય યોજ- વગને ઉપયેગી કાર્યો ઉપાડી લેવાની જરૂર છે. આ
દેશ ધર્મભાવનાવાળે છે, તેથી ત્યાં અનેક જાહેર તેમજ • વાની જરૂર છે.
ખાનગી સંસ્થાઓ છે કે જે સદાવ્રત આપી લેકને - આપણી માતબર ગણાતી કોમમાં અનેક કુશળ
ખવડાવે છે, ગરીબને અને આપે છે, પરંતુ તેમાં માણસે રોજી અને નોકરીથી વિહીન છે, કેટલાક
ડહાપણ અને પદ્ધતિનો ઉપયોગ થવો જોઈએ તે અપંગ અને નિરાધાર છે, અને કેટલાક રોગી અને
નથી થતા, તેથી હજારે માણસે તેને લાભ લઈ અશક્ત છે તેથી તેઓનાં કુટુંબે જે હાડમારી ભોગવે
શકતા નથી અને ભૂખે મરે છે અને દુરૂપયોગ થાય છે તે જ ઉડી રીતે તપાસવામાં આવે તો હૃદય ખિન્ન
છે. કેટલાક સંધને અન્ન પૂરું પાડવામાં રૂપીઆ ખર્ચ અને શીર્ણ થાય તેમ છે. આ સ્થિતિ દૂર કરવામાં
છે યા વીલ કરી કાઢી જાય છે; પણ આથી જે રાજી કરનારને ૨જી ૫ર ચડાવવા, અશકતને મદદ
ગરીબને મદદ મળે તે ક્ષણિક છે અને અલ્પ છે, આપવી યા કાર્યગ્રહ-આશ્રમે ખોલવાં ઘટે.
તો એવી યોજના કરવી જોઈએ કે જેથી ગરીબો - જન ધર્મમાં ધર્મના ચાર પગથી જણાવ્યાં કાયમ અને મહાન સહાય મેળવી પોતાની સ્થિતિ છે. દાન, શીલ, તપ અને ભાવે તેમાંનું પ્રથમ દાન એટલી ઉચ્ચ કરી શકે કે પછી તેને સહાય લેવાની છે. જેનધર્મ ગમે તેવા ઉમદા તત્ત્વવાળો અને આધ્યા- અપેક્ષા જ ન રહે. જેમ જીવદયા પાળવા અર્થે અમુક * ત્મિક પ્રગતિ કરનારે હય, જન સાહિત્ય ગમે તેવું જીવોને તેના ઘાતક પાસેથી છોડાવી લાવવા, તેના ઉંચું અને શાંતિપિષક હોય, છતાં જ્યાં સુધી તે કરતાં તેના ઘાતક અને માંસભક્ષીને જીવદયાનો ઉત્તમ સર્વ એક જનની જીંદગીને વ્યવહારૂ રીતે પાણી ના સિદ્ધાંત પ્રમાણદ્વારા સમજાવી તેના જ્ઞાનને પ્રચાર શકે ત્યાં સુધી તે બધાં તેને શું કામનાં. ખરી પ્રગતિનાં કર-કરાવો ઉત્તમ છે, તેવી જ રીતે એક વખત સાધનોમાં ભાવના, સાક્ષાત્કાર અને કૃતિ એ ત્રણે અનેકગણું ધન જમણવાર આદિમાં ખર્ચ ગરીબોને મુખ્ય છે. આ ત્રણમાંથી બીજા દેશો કરતાં આ તે દ્વારા લાભ આપવા કરતાં ગરીબોને મેગ્ય રસ્તે દેશમાં ભાવના અને સાક્ષાત્કાર અથવા હદયપ્રતીતિ ચડાવવા, તેઓને ધંધારોજગારમાં મદદ કરવી, અને પુષ્કળ જોવામાં આવશે, પણ કૃતિની તે ઓછપજ તેઓ ઉગાદિ શીખી શકે તે માટે સંસ્થાઓ - જણાશે. આનું કારણ તપાસીશું તો જણાશે કે લવી અનેક રીતે અનેકગણું ઉત્તમ અને ફલદાયી છે. બીજા દેશોએ પોતાના ધર્મની ત્વરિતતા પદ્ધતિ (ઈનધર્મ પ્રચાર. પુરઃસર મૂકી છે, જ્યારે આપણે તે કર્તવ્યથી વિમુખ ' રહ્યા છીએ તે હવે દરેક ધર્મોપદેશકે અને શ્રાવકે અહિંસાને શુદ્ધ માર્ગ એટલો બધો વિશ્વમાન્ય આપણું ધમના આદેશ અને ઉપદેશને યોગ્ય કાર્ય- થઈ શકે છે કે જેની વાનગી આ યુગમાં-ગાંધીયુગ પ્રણાલીપર મૂકવાની અતિ જરૂર છે, તેમ નહિ થાય માં આપણને ઘણું મળી છે. રાજદ્વારી બાબતમાં
