Jain Shasan 2001 2002 Book 14 Ank 19 to 48

Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir

Page 6

જૈન દર્શનમાં બાર ભાવનાઓ
જૈન શાસન (અઠવાડીક)
વર્ષ ૧૪
અંક ૧૯-૨
તા. -૧-૨૦૦૨
જૈન દર્શનમાં બાર ભાવનાઓ
શાહ રતિલાલ ડી. ગુડકા-સહતંત્રી. ૧. | અનિત્ય ભાવના
ભટકતાં ભટકતાં કોઈવાર રાજા થયો તો કોઈ વાર રક શાસ્ત્રકાર મહર્ષી ઓ કરૂણાના ભંડાર
થયો, કોઈ વાર શ્રીમંત તો કોઈવાર ભિખારી (નિર્ધન), અરિંતુ ફરમાવે છે કે હે જીવ, જયાં ઈન્દ્રનું ઈન્દ્રાસન
કોઈવાર પંડિત તો કોઈવાર મૂર્ખ, કોઈવાર સત્તાધીશ અને વર્તીનું સિંહાસન પણ અચળ નથી તો લોકવર્તી
તો કોઈવાર ગુલામ, કોઈવાર સુંદર રૂપવાન તો કોઈવાર સામાન્ય સિંહાસનનું તો પૂછવું જ શું ? જેમ જન્મની
કુરૂપવાન કોઈવાર દેવ તો કોઈવાર મનુષ્ય, કોઈવાર પાછળ મરણ, યુવાની પાછળ ઘડપણ, હાસ્યની પાછળ
પુરૂષ તો કોઈવાર સ્ત્રી, કોઈવાર સ્ત્રી તો કોઈવાર શોક, યોગની પાછળ વિયોગ, તેમ જડ-ચેતન પદાર્થોની
નપુંસક, કોઈવાર પશુ પંખી તો કોઈવાર નારક, કોઈવાર પાછળ અનિયતા નામનો દર્દ ઉભોજ છે. તે દર્દ એક
પંચેન્દ્રિય તો કોઈવાર એકેંદ્રિય, કોઈવાર સ્થાન પર માન ક્ષય રંગ જેવો છે. ક્ષયરોગ એક દિવસ અવશ્ય દેહને
તો કોઈવાર અપમાન, કોઈવાર સત્કાર તો કોઈવાર નાશ કરે છે, તેમ ક્ષયરોગ ની જેમ પુણ્ય યોગે પ્રાપ્ત
તિરસ્કાર, કોઈવાર રોગી તો કોઈવાર નિરોગી, કોઈવાર થયેલાધભવો, વિલાસો સત્તાઓને-ધરાશાયી કરીને
હર્ષ તો કોઈવાર શોક, કોઈવાર ક્રોધ તો કોઈવાર સમતા, રહેવાનું છે. તે ક્ષયરોગ (કેન્સર)નો નાશ કરવા માટે
કોઈવાર માન તો કોઈવાર માયા-લોભ, કોઈ પ્રેમ તો આજથી વૈધે કે ડોકટરે તેની કોઈ દવા શોધી નથી.
કોઈ વાર દ્વેષ, કોઈવાર કોયલ જેવો મધુર કંઠ તો કોઈવાર તેથી સર્વ ભક્ષણ શીલ આ અનિત્યતાનો ક્ષયરોગ
ભેંસાસુર, કોઈવાર યશ તો કોઈવાર અપયશ ', અનંત (આપને) માનવોને પણ લાગેલોજ છે. દેવોને તથા
વારપામ્યો, બીજું એકવાર જીગરજાન દોસ્ત તો કોઈ પશુ પાઓને પણ લાગેલો જ છે. જડ પદાર્થોને લાગેલો
વાર દુશ્મન થઈ જાય છે. આ જીવ એકવાર પૂત્ર તો છે. તેથી વિવેકી મનુષ્ય મમતાનો ત્યાગ કરવા બતાવ્યું બીજા જન્મમાં પિતા બને છે. અને પિતા પુત્ર બને છે છે. ધન માલ-મિત, યુવાની, સતા, વિગેરે અનિત્ય માતા પત્નિ બને છે, પત્નિ માતા બને છે, આવી સંસારની છે જેથી જેનાથી જેટલા પ્રમાણમાં બને તેટલું સત્ કાર્યમાં
વિષમતા સંસારમાં ભરેલી છે જેથી મુમુક્ષુ આત્મા ઉજમા રહેવું હિતકારક છે.
સંસારમાં કદી આંનંદ ન પામે ? ૨. અશરણ ભાવના
૪. એકત્વભાવ ભૂખથી પીડાયેલો ભોજનનો આશરો શોધે છે. | આ સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કંઈજ દેખાતું નથી. તરસથી પીડાયેલો પાણીનો આશરો શોધે છે. દર્દથી | અનંત પાપો કરીને વૈભવ લક્ષ્મી એક માણસ મેગું કરે પીડાયેલી દવા ત્યા ડોકટરનો આશરો શોધે છે. ભયથી | છે અને એની મોજ બધા ભેગા મળીને કરે છે. પણ મૃત્યુ પીડાય છેભગવાનને શરણે જાય છે. પોલીશનો આશરો | સમયે કોઈ ભેગું જતું નથી. સુખમાં સર્વ સગા દુઃખમાં શોધે છે. પણ અનંતકાળથી પીડાયેલો જન્મમરણથી | દુર ભાગે. કેવાનું કે સુખમાં સજન સૌ મિલ્યા દુઃખમાં પીડાયેલ કોનો આશરો લેવો તે પણ વિચારવું પડશે જ? | દુર પલાય. દુર્ગતિમાં કર્મ નો દંડા મારતો એ કલાને માનવવનમાં દેવ ગુરૂ ધર્મનું શરણું સ્વીકારવાથી કર્મ | ભોગવવાનો છે. જીવ જન્મે એકલો અને મરે પણ એકલો, શત્રુથી પીડાયેલાને અવશ્ય રક્ષણ મળશે.
રોગની પીડા પણ એકલાનેજ સહેવાની તેમાં કોઈ પણ ૩. સંસાર ભાવના
સગો સ્નેહી પત્નિ કે પુત્ર કોઈ વેદના લઈ શક નહિ.
આજ કાલ વિશ્વાસુને ઘણી જગ્યાએ ઠગે છે ન્યાય થી ભ્રષ્ટ જ્ઞાનીઓ કહે છે કે હે જીવ ! આ સંસારની વિષમ, જો કે અનાદિ કાળથી ૮૪ લાખ યોનિમાં