Jain_Satyaprakash 1954 06

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

એક ભૂલ ભરેલું ચિત્ર
(સંપાદકીય ] - મુંબઈને ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયા કાર્યાલય તરફથી પ્રગટ થતા “ઇલસ્ટ્રેટેડ વીકલી’માં સને ૧૯૫૪ના મે માસની ૯મી તારીખના અંકમાં જૈન સાધુનું એક ચિત્ર રજૂ થયું છે તે સાચા ચિત્રથી એટલું બધું વેગળું છે કે તે જોઈને કોઈ પણ જૈન સાધુની ઓળખાણ ન પડે. આ વિશે પૂ. મુનિરાજ શ્રીકાંતિસાગરજીએ અમને સુચન કર્યું ત્યારે જ જાણવા મળ્યું. જેના પત્રમાં પણ આ વિશે તેમના તરફથી સૂચન કરવામાં આવેલ છે. જ્યારે ડો. ક્રાઉઝે (સુભદ્રાદેવીએ) એ પત્રના સંપાદકને જૈન સાધુના આવા ભૂલભરેલા ચિત્ર વિશે પત્રથી જણાવ્યું (જે પત્ર અહીં પ્રગટ કરવામાં આવ્યો છેછતાં તેને તેમને હજુ સુધી જવાબ મળ્યો નથી.
અમારી સમિતિ તરફથી પણ એ વિશે અમે પત્ર લખ્યો છે. - આ ચિત્રમાં જૈન સાધુને કફની પહેલા અને ખભે ઓળી લટકાવતા ચીતર્યા છે, જે કઈ રીતે યુક્ત નથી. કેમકે કોઈ પણ ફિરકાના જૈન સાધુ કફની પહેરતા નથી અને અમે મળી લટકાવતા નથી એ વાત જાણીતી છે. બીજા ચિહ્નો પણ જૈન સાધુઓ સાથે મેળ ખાય એવાં નથી. અલબત્ત, ચિત્રની ભાવના વિશે અમારે કશું કહેવું નથી.
ઈલસ્ટ્રેટેડ વીકલી' જેવું પ્રસિદ્ધ સાપ્તાહિક દેશ-વિદેશમાં ખૂબ પ્રચાર પામેલું છે. એવા સાપ્તાહિકમાં આવું ખોટું વિકૃત ચિત્ર રજૂ થાય ત્યારે આ દેશ કે પરદેશમાં જેઓ જૈન સાધુઓથી પરિચિત નથી તેમના ઉપર બેટી છાપ પડે એ સમજી શકાય એવી વાત છે. વિદેશી વિદ્વાન ત્યારે જૈન સાધુને આ ચિત્ર દ્વારા પરિચય મેળવી ભારતમાં આવે અને જૈન સાધુને મળે ત્યારે તેને સાધુના વેશ–પરિવર્તનનો વિચિત્ર ખ્યાલ આવે અથવા ખુલાસે થાય ત્યારે જ આ ચિત્રની ભૂલ એને સમજાય.
- કોરી કલ્પનાથી કામ ચલાવી શકાતું નથી. નવલકથાકાર કે કવિને પણ દેશ-કાળ સાથે સામંજસ્ય જોડવું પડે છે. ત્યારે ચિત્રકારની જવાબદારી તે તેથીયે વધી જાય છે. એને તો ભાવના, વેશભૂષા, દેશ-કાળ વગેરેની તદાકારતા સાધવી પડે છે અને ચિત્રના વિધ્યને સાચે ખ્યાલ આપે પડે છે.
વળી, આ ચિત્રનો વિષય કંઈ ભૂતકાળ બની ગયું છે એવું પણ નથી. ભારતમાં ઠેર ઠેર જૈન સાધુઓ વિચારે છે. તે પછી કેવળ કલ્પનાથી કામ લેવાની શી જરૂર? ચિત્રકારની સાથે સંપાદકે પણ આવું ચિત્ર પ્રસિદ્ધ કરવાની ભૂલ કેમ કરી હશે, એ પણ એક પ્રશ્ન જ છે.
જેને વિશે આવી ગેરસમજૂતીઓ ભૂતકાળમાં ઘણી થઈ હતી પરંતુ આજે તે પ્રતિદિન સામગ્રી સુલભ બનતી જાય છે. એ વિશેનું અધ્યયન પણ બહોળા પ્રમાણમાં થતું જાય છે. પરિણામે ભૂતકાળમાં થયેલી ભૂલને સુધાર તે તે લેખક કે ચિત્રકાર દ્વારા આપમેળે જ થત
જૈન સમાજની લાગણી દુભાય અને જૈનધર્મ સંબંધી બે ખ્યાલ રજુ કરે એવા કોઈ પણ લેખ, ચિત્ર કે વિચારે માટે અમારી સમિતિ સદા જાગ્રત રહે છે. આ ચિત્ર માટે પણ અમે ઈલસ્ટ્રેટેડ વીકલીના સંપાદક અને એ ચિત્રકાર પાસેથી સંતોષકારક ખુલાસો મંગાવ્યું છે અને અમને એ મળવાની ઉમેદ છે.