Jain_Satyaprakash 1954 06

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 14

૧૫૬ ]
શ્રી. જૈન સત્ય પ્રકાશ [વર્ષ : ૧૯ પ્રાસ્તવિક સંસ્કૃત લેકે પણ આવે છે. ઉપસંહારની બે ગાથામાં આવતા–ચિત્રકૂટ-દુર્ગશ્રીમાં રહેલા’ અને ‘ભવવિરહ' એ બે વાક્યો ખાસ સુચક છે તેથી આ ગ્રન્થ શ્રી. હરિભસૂરિજીનો છે તે ખાસ સૂચિત થાય છે.
ગ્રન્થમાં ગૂંથાયેલ વાતે મહાભારત, રામાયણ અને પુરાણોમાં પ્રસિદ્ધ છે. વર્તમાનમાં પણ તે તે વાત તે જ પ્રમાણે તે તે ગ્રન્થમાં વિસ્તારથી ઉપલબ્ધ છે. એટલે પુરાણ વગેરેને નામે ભળતી વાત અહીં કહી છે એમ માનવાને જરી પણ કારણ નથી.
ગ્રન્થની અંતે રહેલી–૧૨૫ મી ગાથા પાછળથી લખાયેલી હોવાનું ગાથાની રચના જોતાં લાગે છે. તે ગાથા આ પ્રમાણે છે –
सेअंबरवरसूरी, हरिभदो कुणउ अम्ह भदाई ॥ जस्स सरिसंखधवले, जिणागमे एरिसा भत्ती ।। १२५ ॥
આ ગ્રન્થને અનુસાર ૪૨૬ કપ્રમાણ સંસ્કૃતમાં કબદ્ધ ધૂખ્યાન શ્રીસધતિલકાચાર રચ્યું છે. પ્રાકૃત ગાથાઓને સંસ્કૃત શ્લેકબદ્ધ વ્યવસ્થિત તેમાં ઉતારી છે. તેમાં ભાષાસૌષ્ઠવ પણ સારું જાળવ્યું છે.
જૂની ગુજરાતીમાં આ ધૂર્તાખ્યાન કથા બાલાવબોધ પણ થયેલ છે. તેની શરૂઆતમાં એક માલિની લેક અને પાંચ પંક્તિની પુષ્પિકા સંસ્કૃતમાં છે તે સુન્દર છે.
सदुपनिषदनेक-ग्रन्थसन्दर्भाभिः, परसमयतमांसि ध्वंसयित्वाऽपुनाद् यः ॥
गगनमिव दिनेशः शासनं जैनमतत् , स जयतु हरिभद्रः सूरिरुदामधामा ॥१॥ इह हि चतुर्दशशतसङ्ख्यप्रकरणप्रणेतृभिः सितपटपटलमुकुटमणिभिनिःप्रतिमप्रतिभाप्रागल्भ्यपराजितामरसूरिभिः श्रीहरिभद्रसूरिभिः मिथ्यादृष्टिभिः प्रणीतानां समयानाम् , अन्तर्वाणि
चेतश्चमत्कारकारणि(रिणी)भिः स्वोपज्ञसयुक्त(क्ति)श्रेणीभिः कुसु(स)मयतां सम्यग् व्यवस्थाप्य, तैरेव प्रतिपादितानां भारत-रामायण-पुराणादीनां कथाग्रन्थानामपि धूताख्यानसमानतां दर्शनाय निर्मितस्य धूर्ताख्यानाभिधानस्य कथाग्रन्थविशेषस्य लोकभाषायां થા મિતે .
આ ઉપરથી ધૂતખાનનું મહત્ત્વ પણ સમજી શકાય છે. આ ત્રણે ગ્રન્થ સિધી જૈન ગ્રન્થમાલાના ૧૯ ગ્રન્થોકમાં પ્રકટ થયા છે. આ ગ્રન્થને અનુરૂપ કેટલીક વાતો સંક્ષેપથી તે કેટલીક વાતો વિસ્તાથી જુદે જુદે સ્થળે મળે છે. ધર્મપરીક્ષા–સંસ્કૃત ગ્રન્થમાં અને ધર્મપરીક્ષારાસમાં ઘણો વિસ્તાર છે. શ્રી. હરિભદ્રસૂરિજી વિરચિત “અષ્ટક ગ્રન્થની ટીકામાં પણ કેટલીક વાત ટૂંકમાં છે. શ્રીદશવૈકાલિક-રીકામાં પણ પ્રસંગે શ્રી. હરિભદ્રસુરિજીએ એવી વિરલ કથાને ઉલેખ કર્યો છે. બીજે અનેક સ્થળે તેના ઉલ્લેખ મળે છે.
મિચ્છામૃત તરીકે પ્રસિદ્ધ શ્રુતજ્ઞાનના ભેદમાં પણ ભારત-રામાયણ આદિ ગણાવ્યાં છે. નન્દીસૂત્ર’માં એ પ્રસિદ્ધ છે.
જીવે આ વાંચીને મિચ્છામૃતથી બચે અને સત્યસૃત પામીને પરમપદના પથના પથિક બને.