Jain_Satyaprakash 1943 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 11

અક ૧૧]
નિતવવાદ
[ ૩૩૧
અને અજીવે એ લાક જાણવા. ” એ પ્રમાણે ફરમાવ્યું છે. માટે રાશિ ત એ જ છે, ત્રીજી કાઇ રાશિ નથી ’એ પ્રમાણે ઉત્તરપક્ષ થયેા.
"
י
66
જો આપ એ રાશિ માટે આગ્રહ રાખતા હૈ। તે ધર્માસ્તિકાય વગેરેના જે ૧૪ ભેદે પ્રરૂપ્યા છે તેનું શું થશે ? માટે જે પ્રમાણે એ ભેદ મનાય છે તે પ્રમાણે તેજીવ માનવામાં શું ખાધા છે ? પુનઃ પૂર્વીપક્ષવાદીએ પ્રશ્ન કર્યો.
"c
ધર્માસ્તિકાય વગેરેના જે ભેદ્દે બતાવ્યા છે, તે તે તે તે દ્રવ્યાનું રવરૂપ સ્પષ્ટ સમજાય માટે બતાવ્યા છે. જેમ ઘટાકાશ પટાકાશ મહાકાશ વગેરે પ્રયોગા આકાશના ભેદા સમજાવવા માટે બતાવાય છે, પણ તેથી કંઇ આકાશથી ધટાકાશ વગેરે જુદા સ્વતંત્ર પદાર્થ તરીકે માની શકાતા નથી, એ જ રીતે ધર્માસ્તિકાયના સ્કન્ધ દેશ પ્રદેશ ભેદે વિવક્ષા માત્રથી સમજવાના છે, પણ સ્વતંત્ર પદાર્થ તરીકે માનવાના નથી. એ પ્રમાણે વિવક્ષા માત્રથી માનેલા પદાને સ્વતંત્ર પદાર્થ તરીકે માનવામાં આવે તે અનંત રાશિએ માનવી પડે. ત્રણ રાશિ માનવાથી તેનેાનિસ્તાર ન થઈ શકે, માટે આગમથી અવિરુદ્ધ એવી એ જ રાશિ માનવી તે આગમપ્રમાણ સમ્મત છે.” એ પ્રમાણે ઉત્તરપક્ષવાદીના ઉત્તર થયા. દિવસ છઠ્ઠો
‘સમભિરૂદ્ધ નયથી ‘તે જીવ'ની સિદ્ધિ થાય છે, સમભઢ નય જે શબ્દતા જે અ થતા હાય તે અર્થતે જ જણાવે છે. તે શબ્દને નિષેધ અર્થ થાય છે તે પ્રમાણે દેશઅમુક વિભાગ-એ પણુ અર્થ થાય છે, ઘટનેા એક ખંડ ‘નેાઘટ' કહેવાય છે તેમ જીવના ઘેાડા પ્રદેશા ‘નેાજીવ' કહેવાય ‘નીચે ય સે પસે ય તે વસે મોઝીવે ’(જીવ એવા જે પ્રદેશા તે પ્રદેશા ભાવ') એ અનુયાગદ્વાર સૂત્રનું કથન પણ સમભિનયતેમતે તાજીવ' માનવામાં આવે તે જ સંગત થાય. જો ‘તેજીવ’ ન માનીએ, તે અનુયે ગદ્દાર સૂત્ર અને સમભિરૂદ્ધ નયને વિરાધ આવે માટે ‘નેાજીવ' માનવા જોઇએ ’” પૂર્વ પક્ષ.
66
‘ સમભિરૂઢ નયથી તમે ‘નેાજીવ’ની જુદી સિદ્ધિ કરી છે તે યથા નથી. તેમાં શબ્દને અ` દેશ' થાય છે તે ખરેાબર છે. સભિરૂદ્ધ નય. શબ્દાર્થીમાત્રગ્રાહી છે તે પણ સત્ય છે. તેથી જીવના ઘેાડા પ્રદેશને સમભિરૂઢ નય ‘તાજીવ’ એ પ્રમાણે સ`ાધે, પશુ તે નય તાજીવ જીવ અને જીવથી એક જુદે સ્વતંત્ર પદાર્થ છે' એમ સિદ્ધ કરે નહીં. એક જ વ્યક્તને જુદા જુદા અર્થમાં શાલવાને દીપવાને કારણે ઇન્દ્ર કહે, પુરનું દારણ કરવાને કારણે પુરન્દર્ કહે, દેવ ઉપર આધિપત્યસ્વામિત્વ ભાગવવાને કારણે દેવાધિપતિ કહે, એમ જુદા જુદા શબ્દોથી સોધે પણ વ્યક્તિભેદ કરી શકે નહીં.
""
દિવસ સાતમો
ઉત્તરપક્ષ ચાલુ સભઢ નયની વધુ ચર્ચા“ વળી તમારા આગ્રહ હાય સમભિરૂઢ નય વ્યક્તિભેદ સ્વીકારે છે તે તે નયને મતે 'નાજીવ' જુદી ચીજ છે, તે તે જ નયતે અભિમત એવી ‘તેઅજીવ' નામની વસ્તુ પણ તમારે જુદી માનવી પડશે. તે તેથી ત્રણ રાશિ સિદ્ધ ન થતાં ચાર રાશિ સિદ્ધ થશે. વળી એક નયને જે અભીષ્ટ હોય તે કઇ સ નયુ સમ્મત ન થઈ શકે. અને જ્યાંસુધી નયેાના