Jain_Satyaprakash 1943 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 13

અંક ૧૧] નહનવવાદ
( ૩૩૩ અનેક યુક્તિ-પ્રયુક્તિઓથી સમજાવ્યા છતાં નજીવ' નથી એ મારું કથન તમે સ્વીકારી શક્યા નથી. રાજા સાહેબે પોતાની સભાનાં કાર્યો મુલતવી રાખી આપણી આ ચર્ચા આજ સુધી શ્રવણુ કરી અને જે આ પ્રમાણે આપણે શાસ્ત્રાર્થ ચાલુ રહે તો તેને વર્ષો સુધી પણ પાર આવે તેમ જણાતું નથી. માટે જીવ' છે કે નહીં તેને નિકાલ લાવવા માટે એક ઉપાય છે, તે જે તમને કબૂલ હોય ને તમે માન્ય રાખતા હે તો તાત્કાલિક નિર્ણય થઈ જાય.” - “એ ઉપાય આપે ફરમાવે. ઉપાય ઉચિત ને યથાર્થ હશે તે મને માનવામાં કંઈ પણ વિરોધ નથી.”
“રાજન ! આ શાસ્ત્રાર્થને નિકાલ લાવવા માટે એક ઉપાય છે, જેમાં આપને થોડી જહેમત ઉઠાવવાની છે. તે જે આપ માન્ય કરતા હો તો એ ઉપાય જણાવું.”
આપ બન્નેને તે ઉપાય અનુકૂલ ને સ્વીકૃત હોય તો થોડી જહેમત વધારે કરવામાં મને કંઈ અડચણ નથી. આપ ઉપાય ફરમાવે.” ' “આપે સાંભળ્યું હશે કે જગતમાં જે કોઈ વસ્તુ વિદ્યમાન છે તે દરેક વસ્તુ આ ભૂલેકમાં મળી શકે છે. જે આપણા દુકાન)માં તે વેચાય છે તેને “કુત્રિકાપણું” કહેવામાં આવે છે. ભૃગુકચ્છ (ભરૂચ), ઉજજયિની વગેરે નગરમાં એવી આપણે હાલ પણ છે. આપણે અહીં નજીકમાં એવી જે આ પણ હોય ત્યાં જઈને “ને જીવ’ની મંગણું કરીએ. જે વેપારીની તે આપણું હોય છે, તે વેપારી દેવની આરાધના કરી પોતાની આપણું તેથી અધિબિત કરે છે. દુનિયાના કોઈપણ વિભાગમાં રહેલી વસ્તુ ઉચિત મૂલ્ય આપી ત્યાં માંગવામાં આવે તો તે વેપારી દેવ પાસે તે વસ્તુ મંગાવીને આપે છે ને મૂલ્ય ગ્રહણું કરે છે. જો જગતમાં કોઈપણ સ્થળે “નો જીવ’ નામની વસ્તુ હશે તો ઉચિત મૂકય લઈ આપણને તે વેપારી દેવ પાસે તે વસ્તુ મંગાવી આપશે. અને નહીં હોય તે નહીં આપે.” - “ મહારાજશ્રી ! આપનું કથન યથાર્થ છે. શ્રી હિગુપ્ત મુનિ ! આ “કુત્રિકાપણમાં સર્વ વસ્તુને વિક્રય થાય છે, ને આપણે ત્યાં જઈ “જીવ’ની માંગણી કરીએ, એ વાત આપને સમ્મત છે ને ?” .
હા. કુત્રિકાપણુ” શબ્દનો અર્થ જ એ થાય છે કે-સ્વર્ગ મૃત્યુ ને પાતાળ એ ત્રણે લોકમાં જે વસ્તુ થાય તેને વિક્રય કરનારી આપણુ. શાસ્ત્રમાં સ્થળે સ્થળે તેનું વર્ણન આવે છે. મોટા મોટા મહીપતિઓ શ્રીમતિ વગેરે ચારિત્ર ગ્રહણ કરતી વખતે ત્યાં જઈ સવાલક્ષ સોનૈયા દઈ રજોહરણ (ઓ) આદિ ઉપકરણ ખરીદે છે. આપણે ત્યાં જઈ નોજીવ’ની માંગણી કરીએ. જેથી આ તકરારને તુરત નિકાલ આવી જાય. મને પણ એ અભિમત છે.”
૧ “કુત્રિકાપણીને “કુત્રિજા પણ કેટલાક કહે છે. ને તેનો અર્થ એવો કરે છે કે, ત્રિજ એટલે ધાતુથી જીવથી અને મૂલથી એમ ત્રણથી જે બને. અર્થાત દુનિયામાં વસ્તુમાત્ર આ ત્રણથી બનેલી છે. એ ત્રિજ વસ્તુઓને કુ એટલે પૃથ્વીમાં-ભૂલોકમાં વિતરણ કરે તે કુત્રિજા પણ કહેવાય.
2 વ્યક્તર દેવ જ વિશિષ્ટ વિશિષ્ટ સ્થળે આવી દુકાનો ખેલે છે ને પોતે જ માંગેલી વસ્તુને વિક્સ કરીને ઉચિત મૂલ્ય ગ્રહણ કરે છે, તેમાં કઈ માનવ વેપારી હેતા નથી, એવું પણ કેટલાકનું કથન છે.”