Book Title: Jain_Satyaprakash 1943 08
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૪ ] શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૮ જીત્યું; રા'ખેંગારને હરાવ્યો અને સૌરાષ્ટ્ર ને ગુજરાત બને એક થયાં ત્યારપછી સોરઠના દંડનાયક માટે આ પ્રશ્ન મહારાજાના મનમાં ઘોળાયા કરતું હતું. સોરઠ પરાસ્ત થયા છતાંયે ત્યાંની શૂરવીર પ્રજા વિદેશીઓને ગણકારે એવી ન હતી. સૌરાષ્ટ્રની ઉપજ બહુ જ ઓછી આવતી અને સદાયે બળવાની—કાન્તીની ભીતી રહ્યા જ કરતી. સોરઠી પ્રજાને કહ્યું વશ કરે ? પ્રેમથી કોણ જીતે ? આખરે મહારાજાએ સજજન શેઠને સૌરાષ્ટ્રના દંડનાયક નિમવાને વિચાર કર્યો.
સૌરાષ્ટ્રમાં કાકનું કામ હતું. ત્રિભુવનપાલ ત્યાં જવા તૈયાર હતા અને આમ્રભટની તે હમેશાં પિતાની પાસે જરૂર હતી. સજજન મહેતા બહુ જ વ્યવહારકુશલ, દક્ષ, ન્યાયપ્રિય, શાંત સ્વભાવના અને ઠંડે કલેજે કામ લઈ શકે તેવા હતા. સાથે જ દુષ્ટસ્ય દંડે પણ તેમને આવડતું. તેમની આવી શક્તિ જોઈ મહારાજા સિદ્ધરાજ જ નહીં પણ મુંજાલ અને કાક પણ સ્તબ્ધ થઈ જતા. આખરે સૌરાષ્ટ્રના દંડનાયક તરીકે સજજન મહેતાની નીમણુંક થઈસજજન મહેતા કર્ણદુર્ગ (જૂનાગઢ) આવ્યા. સૌરાષ્ટ્રની પ્રજાને એક ઢંઢેરે પાઠવ્યો. શાંતિ, ન્યાય, અને પ્રજા રક્ષણની ખાત્રી અપાઈ. છેડા વખતમાં જ સજજન મહેતાએ મહારાજા સિદ્ધરાજના રાજ્યમાં સોરઠની શૂરવીર પ્રજાને રામરાજ્યની પ્રતીતી કરાવી. અને સૌરાષ્ટ્રની પ્રજા સમજવા લાગી કે પિતાના સુખદુઃખને ભાગીદાર આ કેઈ દેવદૂત આવ્યું છે.
સજજન મહેતાએ ટૂંક સમયમાં જ પ્રજાનું દિલ જીતી લીધું. એણે ડાકુઓને અને લુંટારાને જેર કર્યા. અન્યાયી અધિકારીઓને પદભ્રષ્ટ કર્યા. મહેસુલ ઓછું કર્યું. દેવાં માફ કર્યા, કર ઘટાડયા અને પ્રજાને ખૂબ જ રાહત આપવા માંડી. ગરીબને મફત દવા મલે તે માટે ઔષધાલયે કાઢયાં, નિશાળો ઉઘાડી, ન્યાયાલય સ્થાપ્યાં. અધિકારીઓને તાકીદ આપી કે-પ્રજાને પુત્રવત પાલ અને તેની ધા-ફરિયાદ સાંભળજે. ટૂંક સમયમાં જ આ સિરાષ્ટ્ર ખીલી નીકળ્યા. અને સરોવરમાં સહસ્ત્રદલ કમલું વિકાસે તેમ પ્રજાનો વિકાસ થયો અને થોડા જ સમયમાં રાજ્યની તીજોરી ભરાઈ અને મહારાજ પાસે ગાડીએની ગાડીઓ ભરી સેનામહોર પહોંચવા લાગી. રાજા અને મંત્રીઓ સજજન મહેતાની આ કામગીરીથી પ્રસન્ન થયા.
સજજન મહેતા જેમ વ્યવહારદક્ષ અને રાજ્યનીતિનિપુણ હતા તેવા જ દયાળુ અને ધર્મપ્રેમી હતા. પ્રજાને દુ:ખી દેખી એ કદીયે શાંતિથી બેસી ન રહેતા. કદીએ કોઈને અન્યાય ન થવા દેતા. અને એમણે પ્રજાને ધમ, ન્યાય, દયા, સદાચારના પાઠ પઢાવ્યા. સાથે જ શૂરતા, વીરતા અને ધીરતાના ગુણોને પણ વિકાસ થાય તેવા પ્રયાસો કર્યા. સૌરાષ્ટ્રની પ્રજાને એમ ન લાગે કે અમે પરાધીન છીએ, અમારે માથે વિદેશી શાસન છે, એ માટે સજજન મહેતાએ જાણે સોરઠને પિતાની જન્મભૂમી બનાવી.
આમ વર્ષો ઉપર વર્ષો જવાં માંડ્યાં અને મહારાજા સિદ્ધરાજ સજ્જન મહેતાને જ સોરઠના દંડનાયક તરીકે નીમતા ગયા. સજજન મહેતાનું દંડનાયકપણું જાણે સફળ થયું !
(ચાલુ) N.
For Private And Personal Use Only
