Jain_Satyaprakash 1943 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 29

એક ૧૧] અતિમ આરાધનાનો પ્રકારે
[ ૩૯ तस्स पुण विवागसाहणाणि, चउसरणगमणं, दुक्कडगरिहा, सुकडाण सेवणं, अओ कायव्वमिणं होउकामेणं सया सुप्पणिहाणं भुज्जो भुज्जो संकिलेसे तिकालमसंकिलेसे.'
આ લોકમાં આત્મા અનાદિથી છે. આત્માને આદિકાલ નથી. આત્માનો સંસાર અનાદિકાલીન છે. તે સંસારનું મૂળ કારણ કમને અનાદિ સંગ છે. સંસાર દુઃખરૂપ છે, દુઃખોના ફળવાળો છે, અને દુઃખોને અનુબંધવાળો છે. આ કારણે, આ સંસારનો પાર પામવો ઈષ્ટ છે. આવા પ્રકારના દુઃખમૂલક સંસારનો નાશ સધર્મના મેગે જ છે. સધર્મની પ્રાપ્તિ, પૂર્વોપાર્જિત પાપકર્મોના નાશપર અવલંબે છે. પાપકર્મોના નાશનું કારણ, ભવ્યત્યાદિ શુભ ભાવો છે. અને ભવ્યત્યાદિના વિપાકસાધનો આ મુજબ છે ?'
ચતુઃ શરણ સ્વીકાર, દુકૃતગર્તા, સુકતાનું અનુમોદન, આથી મોક્ષસુખના અર્થો ભવ્ય જીવોએ, સંલેશની વેળાયે સમાધિપૂર્વક સદા કાલ વારંવાર આ ત્રણ વસ્તુઓનું આરાધન કરવું જોઈએ. જયારે અસં કલેશના–તીવ્ર રાગાદિની પરિણતિ યા કષાયાદિ ભાવોની વૃદ્ધિના પ્રસંગે-ન હેય ત્યારે અવશ્ય ત્રિકાલ આનું સેવન કરવું જોઈએ.'
સૂત્રકાર ભગવાન શ્રી ચિન્તનાચાર્ય, આ પ્રકારે ત્રણ વસ્તુઓની આરાધના ભવ્ય જીવો સમક્ષ પરંપરાએ દુ:ખમૂલક સંસારના વ્યુચ્છેદને માટે જણાવે છે. આ કારણે આ વસ્તુઓનું મહત્વે, જેનશાસનમાં ફરમાવેલી ઈતર આરાધના કરતાંયે સવિશેષ છે.
અન્તિમ કાલને સુધારી લેવાને માટે સૌ કોઈ આરાધકનું પરમ આલંબન પણ આ વસ્તુઓ છે, એ નિાશક અને નિર્વિવાદ છે.
અન્તિમ આરાધનાના પ્રકારો- અન્તિમકાલીન આરાધનાને અંગે, જેનશાસનમાં ઉપરોક્ત ચતુ શરણાદિ સ્વીકાર વગેરે અનેક પ્રકારો સૂચવવામાં આવ્યા છે. કારણ સ્પષ્ટ છેઃ અતિમ આરાધનાને વિષય જ એ વ્યાપક, મહત્ત્વનો અને ગંભીર છે. આથી જ અંગો , ઉપાંગા અને પ્રકીર્ણસૂત્રોમાં આ વસ્તુને માટે ઘણું ઘણું ઉલ્લેખો મળી રહે છે. - વર્તમાનકાલમાં ૪૫ આગમની ગણનામાં, આગમસૂત્રો તરીકે ગણાતા ચઉસરણપયના આદિ દશ પન્નામાંના અમુક પન્ના સૂત્રોમાં ખાસ આ અંતિમ આરાધનાના વિષયને જ અનુલક્ષીને કહેવામાં આવ્યું છે.
શ્રી ચઉસરણ, આઉરપચ્ચક્ખાણુ, મહાપચ્ચક્ખાણ, ભત્તપરિણય, સંથારગ, મરણ સમાધિ, આ પન્નાગ્રન્થોમાં ખાસ અન્ત સમયની આરાધનાના જ અધિકારોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. જીવનનો અન્તિમ ભાગ સુધારવા અને આગામી કાલની સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ માટે આમાં સુંદર રીતે જણાવાયું છે.
અતિમ કાલની આરાધનાના જે કે અનેક અધિકારી, ભેદો છે, છતાંયે પંચસૂત્રકાર ભગવાન જે ત્રણ વસ્તુઓની આરાધના પર ભાર મૂકે છે, તે ત્રણેય શ્રી અરિહંતાદિ ચાર શરણુઓનું સેવન વગેરે, પ્રત્યેક શ્રીજિનકથિત અન્તિમ આરાધનાઓમાં મુખ્ય રીતિએ દૂધમાં રહેલ માખણ કે ઘીની જેમ સંકળાઈને રહે છે. આથી શ્રુતસ્થવિર શ્રી વીરભદ્ર મહામુનિ “શ્રી ચઉસરણપના ના અભિધેય વિષયને નિર્દેશ કરતાં કહે છે કે