________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
--
૧૦૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[મેહ
પ્રાપ્ત થાય છે. આપણા ચાલું વ્યવહાર કે સંયોગોને માપે જોઈએ તે અનેક પ્રાણીઓને મોટા ભાગે ઇષ્ટ હોય એવા પ્રકારનું સુખ દેવગતિમાં મળે છે.
જે પ્રાણીઓ મનુષ્યભવમાં ઉત્તમ પ્રકારે પરમાત્મતત્ત્વની પૂજા કરે, સમતારસને જીવનમાં વહેવરાવે, બનતી રીતે શક સંતાપ ઓછો કરે, થાંમ 'અર્થીને યથાવસર દાન આપે, ગુણવાન ઉપર પ્રીતિ કરે, બની શકતા. વત-નિયમ પાળે, પરજીવે તરફ અનુકંપા રાખે, સર્વ કાર્ય કરતાં યતના રાખે, ઈરાદાપૂર્વક પાપસેવન ન કરે અને વ્યવહારદષ્ટિએ સાદુ સરળ કે વિરોધ વગરનું જીવન ગાળે તે આવી દેવગતિમાં જઈ ઇંદ્રિયાગની પ્રચૂરતા પ્રાપ્ત કરે છે. દેવગતિની સરળતા, સુખ, સગવડ અને આનંદી વાતાવરણને પરિણામે પ્રાણી સુખમાં નિમગ્ન થઈ જાય છે અને આનંદમાં ગરકાવ થઈ પિતાનાં ત્યાં આવવાનાં કારણેને ભાગ્યે જ વિચાર કરે છે.
' આવા સર્વ પ્રકારનાં આનંદ વિલાસે, નાટક, રત્નનો પ્રકાશ અને સુગંધી પદાર્થોની અંદર સર્વ પ્રકારનાં સુખને લાભ લેનાર પ્રાણી કે સુખી હશે તેની કલ્પના કરો. નાચરંગ, ગાન, અપ્સરાના હાવભાવે અને આંખને ઠારે તેવા પ્રકાશમય ભૂમિની ક૯પના કરીએ ત્યારે જીવનનો ભાર હલકે લાગે છે, ચોતરફના કંટાળામાંથી ઉગારબારી સાંપડે છે અને અનેક કર્થના, ઉપાધિ, વલવલાટ અને ધમપછાડાના છેડાની શકયતા દેખી તે તરફ સહજ આકર્ષણ થાય છે. . . આવા, સર્વ ઈદ્રિયને તૃપ્ત કરનાર સુખને વહેવારુ દષ્ટિએ અતિ ઉચ્ચ સ્થળ આનંદ માનવામાં વાંધો નથી. કાંઈક કાંઈક રમૂળ-માનસિક આનંદની પણ આ દેવોને શકયતા છે. પ્રાણી એ ઈદ્રિયવિલાસ અને આનંદમાં એવો ગરકાવ થઈ જાય છે કે એ પોતાની જાતને પણ ભૂલી જાય છે. આવા સતત આનંદનાં કારણે વિચારવા તરફ બહુધા દુર્લક્ષ કરે છે અને ધમાલ, નોકર, ચાકર અને વિલાસ વચ્ચે વસતાં રાજામહારાજાની માફક ત્યાગની કે સંયમની કલ્પના પણ કરતા નથી એટલે પાછા અંતે ત્યાંનો કાળ પૂરો થાય એટલે લાવેલી પૂછ પૂરી થતાં પાછો દુનિયાના ચક્કરે ચઢે છે, પણ જે સાચી દષ્ટિવાળા જીવ હોય છે તે તો આવા સુખ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે પણ મુકિતના બાધક તરીકે એને સમજી લે છે. એ જાણે છે કે આવા ઇંદ્રિયસુખમાં રાચવામાં કાંઈ માલ નથી, એ તો ભગવતી વખતે જરા આનંદ દેખાડે, પણ પછી શું ? દૂધપાક પૂરી ખાધાં કે મનગમતી વાનીઓ ખાધી; પણ ખાધા પછી શું ? એનો સ્વાદ કે કેટલો ? અને એવી ક્ષણિક સ્વાદમાં કે સુગંધમાં કે સંગીતમાં ઊંડા જવામાં સ્થિરતા કે સ્થાયિતા કેટલો વખત ? ઇન્દ્રિય પર સંયમ વગર આંભિક પ્રગતિ અશકય છે અને આત્મિક પ્રગતિ વગર આપણે આરે આવવાને નથી. જે સુખ ચિરકાળ રહેવાનું નથી, જેની પાછળ અપરંપાર કષ્ટ અને યાતના દેખાય છે અને જે સુખ માન્યતામાં જ રહેલું છે, તેની ખાતરી આવી અદ્દભુત દુષ્પાય સામગ્રીને હારી બેસનારની અક્કલ પર એને ઘણુ આવે છે, એની ટૂંકી દૃષ્ટિ માટે એને ખેદ થાય છે. અને એવા આત્મલક્ષી પ્રાણી આવા દેવતાના સુખને પણ મેક્ષના બાધક તરીકે માને છે,
For Private And Personal Use Only
