________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક જ દે ]: શ્રી આનંદધનનું દિવ્ય જિનમાર્ગદર્શન
૧૨૧ “જિનવરમાં સઘળા દર્શન છે, દર્શને જિનવર ભજના રે; ' સાગરમાં સઘળી તેટિની સહી. તટિનીમાં સાગર ભજના રે...
ઉદરશન જિન અંગ ભણીજે-આનંદઘનજી આવા પરમ ઉદાર જિનદર્શનને જે અનુયાયી હોય તે મત-પંથ આદિનો આગ્રહી કેમ હોય? ન જ હોય. તે મહાનુભાવ તે સર્વથા નિરાગ્રહી, અનેકાંત દૃષ્ટિવાળે સ્થાવાદી જ હોય; તેની દષ્ટિ અત્યંત વિશાળ હોય, તેનું હૃદય પરમ ઉદાર હોય; તે સાપેક્ષ દૃષ્ટિથી જોનાર હોઈ, સર્વ વિરોધનું મથન કરી સર્વ કાઈને પોતાના વિશાળ પટમાં શમાવનાર હોય; તે વિશ્વબંધુત્વની ભાવનાથી ભાવિત હાઇ વિશ્વવત્સલ હેય.
પણ વર્તમાન સમાજની સ્થિતિ વિચારીએ તો કોઈ પણ સહૃદયનું હૃદય દ્રવે એવી છે. આ વર્તમાનકાળમાં મોક્ષમાર્ગ ઘણો લોપ જેવો થઈ ગયો છે, તે જોઇ કરુણા ઉપજે એવી સ્થિતિ છે. કઈ છે કેવળ બાહ્ય ક્રિયાના આગ્રહી-ક્રિયાજડ થઈ બેઠા છે, તે કઈ કેવળ “શુષ્કજ્ઞાની થઈ પડ્યા છે, પોતે મોક્ષમાર્ગ આરાધે છે એમ માની આત્મસંતોષ અનુભવે છે ! કોઈ છો કેવળ નિશ્ચયને જ વળગી રહી વ્યવહારનો નિષેધ કરે છે, તે કોઈ વળી વ્યવહારને જ કદાગ્રહ કરી નિશ્ચયન દુર્લક્ષ કરે છે, ને તે પ્રત્યેક પતે મેક્ષમાર્ગને અવલંબે છે એમ મિથ્યા અભિમાન ધરે છે. પણ સર્વ વિરોધનું મથન કરનારા અનેકાંત સ્વાવાદની દૃષ્ટિએ તે તે એકાંતપક્ષસ્વાદી ખોટા છે, કેવળ સ્વદે વર્તે છે એમ જણાય છે.
જિજ્ઞાસુ પચિક–મહાત્મન ! આપે આ ક્રિયાજડ ને શુષ્કજ્ઞાની કહ્યા, તેની કાંઈ વિશેષ સ્પષ્ટતા કરવા કૃપા કરે.
અવધૂત ગિરાજ-મહાનુભાવ ! અત્રે જે ક્રિયાજડ લેકે છે. તેઓ પ્રાયઃ બાહ્ય વ્યવહાર સાધનને સાધ્ય માની બેઠા છે ને મુખ્ય નિશ્ચય સાધ્યને ભૂલી ગયા છે. એટલે તેઓ અનેક પ્રકારની પ્રક્રિયા કરવામાં ખૂબ પરિશ્રમ ઉઠાવે છે, પણ પ્રાયે ભાવને સ્પર્શતા નથી; ક્રિયાજડપણે યંત્રવત ક્રિયા કર્યા કરે છે, પણ અંતરંગ આત્મપરિણતિરૂપ ભાવદિયાને–અધ્યાત્મક્રિયાને પ્રાયે સ્પર્શતા નથી, કંઈ પણ અંતભેદ અનુભવતા નથી. વળી તેઓ જ્ઞાનમાર્ગને નિષેધ કરે છે. એટલે જ
એએની ક્રિયામાં પ્રાયે નિરસતા-શુષ્કતા જણાય છે, ભાવરૂપ ચૈતન્યસની આદ્રતાની. તેમાં તે તે ક્રિયાનો કાંઇ દોષ નથી, તે તે પ્રત્યેક ક્રિયા તે પરમ અદ્દભુત ને સ્વભાવસુંદર હોઈ અધ્યાત્મતરંગિણીમાં નિમજન કરાવનાર છે. દોષ હોય તે આ જીવની સમજણને છે, કારણ કે તેઓ તે તે ક્રિયાને અવગાહતા નથી, તેમાં ઊંડા ઉતરતા નથી, તેને અધ્યાસ્મરસ ચાખતા નથી, તે મીઠાશ અનુભવતા નથી, ને તે તે ક્રિયાના ઉદ્દિષ્ટ ઇષ્ટ પરમાથે ફળથી વંચિત રહે છે. દાખલા તરીકે- ત્યાગ-વૈરાગ્ય + આદિ, એ મોક્ષમાર્ગના
* ત્યાગ વિરાગ ન ચિત્તમાં, થાયે ન તેને જ્ઞાન;
અટકે ત્યાગ વિરાગમાં, તો ભૂલે નિજ ભાન. વૈરાગ્યાદિ સફળ છે, જે સહ આતમજ્ઞાને; તેમજ આતમજ્ઞાનની, પ્રાપ્તિતણું નિદાન.”—શ્રી આત્મસિદ્ધિ
For Private And Personal Use Only
