________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
مفید نفت اهداف انني كنت في
હ“જેનોના આગમિક સાહિત્યના ઈતિહાસનીe ઈન્જા " સમાલોચના ન્યુઝ
છે. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડીયાએ થોડા વખત પહેલાં પ્રસિદ્ધ કરેલ A History of the Canonicle Literature of the Jains. ‘જેનેના આગમિક સાહિત્યને ઇતિહાસ” નામનો ગ્રંથ અવલોકનાથે આ સભા તરફ આવેલ જે આભાર સાથે સ્વીકારવામાં આ પો છે. ભાઈશ્રી હીરાલાલ એક વિદ્વાન જૈન સ્કેલ છે. તત્ત્વર્યાધિગમ સૂત્ર, ન્યાયકુસુમાંજલિ આદિ તત્વ અને ન્યાયના અનેક ગ્રંથે તેમણે એડીટ કરીને ગુજરાતી ભાષામાં ઉતાર્યા છે. કેટલીક વખત તેમણે ભાંડારકર રીસર્ચ ઈન્સ્ટીટયુટમાં જૈન હસ્તલિખિત ગ્રંથનું વિવરણાત્મક રીપણ તૈયાર કરવાનું કામ કરેલ છે. એટલે તેમને જૈનદર્શનનું અને જૈન આગમસાહિત્યનું ઊંડું જ્ઞાન છે. તેમના આગમસાહિત્યજ્ઞાનના પરિપાકરૂપે આ ગ્રંથ તેમણે તૈયાર કરી ઈંગ્લીશ જાણનાર જનતા સમક્ષ રજૂ કર્યો છે. આ પુસ્તક જેને અને જૈનેતરને ઘણું ઉપયોગી છે. યુનિવસટીઓમાં જૈન સાહિત્યનો અભ્યાસ કરતાં વિદ્યાર્થીઓને અને અધ્યાપને જૈન આગમિક સાહિત્યના ઐતિહાસિક (Historical ), વિવેચનાત્મક ( critical ) અને વિવરણાત્મક (Explanatory ) જ્ઞાન મેળવવાનું સંપૂર્ણ સાધન આ ગ્રંથ ઘણે અંશે પૂરું પાડે છે. પાશ્ચાત્ય જૈન સ્કેલના અભિપ્રાય ટાંકવામાં આવ્યા છે, અને તેમાં થતો મતભેદ પણ બતાવ્યો છે. મૂળ ગ્રંથોના આધારે અક્ષરશ: ફટનેટમાં દેવનાગરી લિપિમાં ટાંકવામાં આવ્યા છે, જેથી વાચકવર્ગને મૂળ ગ્રંથો જવાની તકલીફ ઘણે અંશે ઓછી થાય છે.
આખા ગ્રંથને સાત પ્રકરણ Chapter )માં વહેચેલ છે. પહેલા પ્રકરણમાં જૈન આગમોની ઉત્પત્તિ અને વિકાસ( Jenesis )નું વિવેચન કરેલ છે. બીજા પ્રકરણમાં અંગપ્રવિષ્ટ-અંગબાહિર, અંગપ્રવિષ્ટમાં આચારાંગ આદિ દ્વાદશાંગી, અંગબાહિરમાં આવશ્યક આદિ સૂત્રો વિગેરે શ્રુતજ્ઞાનના વિષયોનું સવિસ્તર વર્ગીકરણ ( Classification ) કરી તેમાં આવતા વિષયોનું દિગદર્શન કરાવેલ છે અને કાળક્રમ પણ બતાવવા યત્ન કર્યો છે.
ત્રીજા પ્રકરણમાં જૈન આગમ કયારે ક્યારે અને કયે કયે સ્થળે પુસ્તકારૂઢ (Reduction) થયા તેની માહિતી આપેલ છે. શ્રીદેવદ્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ આચાર્ય મહારાજના અધ્યક્ષપણું નીચે વલભીપુરમાં જે આગમની વાંચના, વીર સંવત ૯૮૦ બીજા અભિપ્રાય પ્રમાણે વી. સં. ૯૯૩ માં થઈ અને આગ પુસ્તકારૂઢ કરવામાં આવ્યા; તે આગમ ગણધરભાષિત મૂળ આગમો નથી, પણ પાછળથી ઊભા કરેલા છે, એવી દિગંબરની તકરારને ખુલાસે Prof. Jacobiના શબ્દોમાં ગ્રંથકારે આપે છે તે આ પ્રમાણે...
Devardhi's edition of Siddhanta is therefore only a redaction of the sacred books which existed before his time is nearly the same form. Any single passage in a saored text may bave been introduced by the editor, but the bulk of Siddhanta is certainly not of his making. સારાંશ કે ઘણે અંશે જે સ્વરૂપમાં આગમે
For Private And Personal Use Only
