________________
સ્વદેશી ઔષધ.
૧૭૭
આપણે આયે દેશ-હિંદુસ્થાન એક પણ બાબતમાં બીજા દેશને એશીઆળે નથી એવી કુદરતની તેના પર મહેરબાની છે, છતાં લાખ રૂપીઆની દવાઓ પણ પરદેશથી આવે અને તેના ઉપર આપણું જીંદગાની કે શરીરસંપત્તિ લટકી રહે તે કેટલી શરમની વાત છે.
સ્વદેશીની હીલચાલમાં સ્વદેશી શબ્દથી, સ્વદેશી ટેપીથી, સ્વદેશી વસ્ત્રોથી જેમ કેટલાક રાજા મહારાજાઓ અને કેટલાક રાજ્યાધિકારીઓ ભડકે છે, તેમ કેટલાક ત્યાગી સાધુઓને પણ સ્વદેશી શબ્દ પ્રિય લાગતો નથી, પણ એમ ચેકસ માનશે કે આપણે જ્યારે આપણા પગ ઉપર ઉભા રહી શકીએ એવા થશું, આપણા દેશની વસ્તુઓથીજ આપણે નિર્વાહ કરતા થઈશું ત્યારેજ આપણે ખરા સુખી થવાના છીએ, ધર્મ પણ આપણે ત્યારે જ બરાબર જળવાવાને છે અને આપણી સંપત્તિ પણ ત્યારેજ સ્થિર થવાની છે. . • આ લખવાને હેતુ એટલે છે કે સ્વદેશી વસ્ત્રાદિકની જેમ તમામ વસ્તુ સ્વદેશી વાપરવાથી જ લાભ છે. આ વાત અનેક પ્રકારે સિદ્ધ થયેલી છે. સ્વરાજ્ય ખરૂં એનું જ નામ છે. પણ બીજા દેશના, બીજી વ્યક્તિના એશીઆળા મટીએ તે જ ખરૂં સ્વરાજ્ય છે. તે મેળવવા પ્રયત્ન કરે એટલે બસ છે. ખાનપાનમાં વસ્ત્રાલંકારમાં, પરસ્પરના તમામ પ્રકારના વ્યવહારમાં સ્વદેશીને આગળ કરે, તેને સંભારે, તેને ઉત્તેજન આપે, જુઓ તેથી તમારા પૈસા, તમારો ધર્મ, તમારું શરીર અને છેવટે તમારે દેશ જળવાશે, વૃદ્ધિ પામશે અને તમારી ધારણાઓ-શુભ ધારણાઓ પાર પડશે.
પ્રાંતે ફરીને સ્વદેશી ઔષધેજ કરવાની દરેક બંધુઓએ પ્રતિજ્ઞા કરવી જોઈએ એવી સૂચના કરવી એગ્ય લાગે છે. કદી ખાસ જોખમવાળા થઈ પડેલા વ્યાધિઓ સિવાય તે એ મદ્ય (મદિરા) મિશ્રિત દવાઓ પીવાનું બંધ કરે, બાધા , પ્રતિજ્ઞા કરો અને બીજાઓને તેને માટે તમારાથી બનતી સગવડ કરી આપે કે જેથી બીજા બંધુઓ પણ તેવી પ્રવૃત્તિ કરવા તૈયાર થાય. આ પ્રાર્થનાને અવશ્ય સ્વીકાર થશે એમ ધારી આ લઘુ લેખ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે.
સહાયે કે ચડી આવે, ન એવી પ્રાર્થના મારી; તુટ ના આત્મબળ દેરી, પ્ર! એ પ્રાર્થના મારી. મને છળ હાનિથી રક્ષે, ન એવી પ્રાર્થના મારી; ડગું ન આત્મપ્રતીતિથી, પ્રભે! એ પ્રાર્થના મારી. પ્ર ! તું પાર ઉતારે, ન એવી પ્રાર્થના સારી; તરી જાવા ચહું શક્તિ, પ્રત્યે ! એ પ્રાર્થના મારી.
