________________
દયતા.
'
૧૮૮
કવિરત્ન આપણને એજ શીખ દીધા કરે છે કે મહાત્માજી જેલ ગયા તેથી હિંદુ સ્તાનને અને આખા જ ગતને ખાદી અને અહિંસાને પાઠ આપવાની ફરજો હવે જેનો ઉપર આવી પડે છે. એવું કઠણ કાર્ય દયાના ચુસ્ત પાલક વિના બીજું કે શું કરી શકે ? હિંસક વૃત્તિવાળા લોકોમાં દયાને સંચાર અને પ્રચાર કરવા માટે આપણે આપણું તન મન અને ધનથી પરવાઈ જવું પડશે; પરંતુ તે કર્યા પહેલાં આપણે જાતેજ ખાદી પહેરી જગજીતુઓને અભયદાન આપવું પડે અને પછી જનસમૂહમાં આપણી પ્રતિભા પાડી તેવાં સત્કાર્યો કરવાં પડે. સાધુ સાધ્વીઓ પણ ખાદીનો ઉપયોગ કરી ગ્રામાનુગ્રામ વિચારી દયાધર્મને વજ ફરકાવી શકે. તેથીજ આપણે આપણે કરેલો દાવ સિદ્ધ કરી શકીએ. ખાદીમાંજ સંદર્ય ને શોભા માનીએ. સદા યાદ રાખીએ કે –
Handsome is that handsome does, not thht handsome looks તેજ સુંદર છે કે જે સુંદર કાર્યો કરે છે, નહીં કે જે સુંદર દેખાય છે.
સુજ્ઞ ધર્મ બંધુઓ ! પવિત્ર મુનિ મહારાજાઓ અને તપસ્વીએ ! જેમના મુખારવિન્દપર અલૈકિક સંદર્યતાને ભાસ થયા કરે છે અને જેઓ પ્રત્યેક શ્વાસે શ્વાસે કર્મને ક્ષય કરી આત્મવિશુદ્ધતા મેળવતા જાય છે તેઓના- પૂજ્ય ભાવવડે થતાં દર્શન આપણને સૈદયને ઉપહાર સમપે છે. આપણે કમ પ્રમાણે મળેલા સેંદર્યથી સંતુષ્ટ બની કેવળ આત્મસ્વરૂપ અવલકવાથી અને તેને વિશુદ્ધ બનાવવા આપણું શક્તિઓને એકાગ્ર કરી વાપરવાથી તેમાં સમારેલી બાહ્યાચંતર સોંદર્યતા મેળવી શકીએ છીએ.
વળી વિલાયતી વસ્ત્રોની વપરાશથી સંદર્ય મળે છે તે ભ્રમ છેડી દેવો જોઈએ. બહારથી નાની, નજીવી અને ક્ષુલ્લક જણાતી વસ્તુઓ પ્રતિ તિરસ્કાર કરવાથી તેમાંથી મળી આવતા અમૂલ્ય તો આપણે ગુમાવીએ છીએ. કુતરાના શબ જેવી દુર્ગધમય વસ્તુ આપણને સૂગ ઉપજાવે, પણ તેની શ્વેત ચંદ્રિકા સરખી મેતીની માળા સમી દંતપંક્તિઓની સેંદર્યતા આપણને શા શા આનંદ નથી ઉપજાવતી? શું શ્રેણિક મહારાજાએ પણ સોંદર્યવિહીન ચંડાળને સિંહાસનારૂઢ કરી અનુપમ વિદ્યા વિનયપૂર્વક વર્તી પ્રાપ્ત કરી નહતી ? આપણે સ્વરૂપવાન વા કદરૂપી વસ્તુઓ પ્રતિ સમભાવથી વર્તવું. બાહ્યોપચારથી સૈાંદય મેળવવું તે હાનિકારક છે. એવા બાહોપચારમાં ખરી અને શાશ્વત સાંદર્યતા નથી સમાયેલી, પણ જીવનની પવિત્રતા સાથે જ તેનું સંગઠન હોય છે.
સંદર્ય પ્રાપ્ત કરીને આપણે શું કરવાના ? સાંદર્યવાન મનુષ્ય હમેશાં સત્કર્મ જ કરતાં રહે છે. સેંદર્ય પ્રાપ્ત કરી આપણે બીજાઓના જીવનનો ઉદ્ધાર કરીએ, ઉન્માર્ગથી તેમને બચાવીએ, અને તેમને પણ આપણે સેંદર્યશાળી
