________________
' મહાવીર.
૧૮૧ ચમત્કારિક પ્રેરણાથી પરિવ્યાપ્ત હતું, અને તેમનું જીવન આશ્ચર્યકારક રહસ્યથી ભરેલું હતું.
ભગવાન બુદ્ધના તેઓ સમકાલીન હોવાથી બુદ્ધને પરિત્યાગ, તત્ત્વ ઉપરને તેમને પ્રેમ વિગેરેનું મરણ થયા વગર રહેતું નથી. બિહાર પ્રાંતના એક ગામડામાં તેમને જન્મ ઈ. સ. પૂર્વે ૫૯માં થયું હતું. તેમના પિતા એક ક્ષત્રિય રાજા હોઈ તેમની બહેનને વિવાહ મગધ દેશના એક મોટા રાજા સાથે થયો હતો. તેમને નિશાળે એકલતા જણાઈ આવ્યું કે શિક્ષણની તેમને જરૂર ન હતી. જન્મથીજ તેઓ સર્વગુણસંપન્ન હતા. બુદ્ધ ભગવાન પ્રમાણે તેમનું લગ્ન થયું હતું. અઠ્ઠાવીશમાં વર્ષે તેમનાં માતાપિતા કાળધર્મ પામ્યા, ત્યારપછી બે વર્ષે પિતાના બંધુની આજ્ઞા લઈ તેઓએ સર્વ સંગ પરિત્યાગ કરી લેકસેવાના ઉચ્ચ હેતુથી દીક્ષા ગ્રહણ કરી. ત્યારપછી તેઓએ ઈશ્વરભકિતમાં અને તપશ્ચર્યામાં કાળ વ્યતીત કર્યો. મહાવીરને બાર વર્ષ પછી સાક્ષાત્કાર થયે (કેવળજ્ઞાન થયું.) અને તેઓ તીર્થંકરસિદ્ધ અને સર્વોગ મહાવીર સ્થિતિ સુધી જઈ પહોંચ્યા. જૈન પુસ્તકમાં વર્ણન કર્યા પ્રમાણે તેઓ અનંતજ્ઞાની અથવા કેવળજ્ઞાની થયા. તેઓએ ત્રીશ વર્ષ સુધી બંગાળ, બિહાર, ઓરિસા આદિ પ્રાંતમાં પ્રવાસ કરી લેકજાગૃતિ સાથે લોકેને અહિંસાને ઉપદેશ આપ શરૂ કર્યો હતે. તેઓ એક જૈનધર્મની સ્થાપનામાં વૃદ્ધિ કરનારા હોઈ તેમને અગિયાર મુખ્ય શિષ્ય હતા અને તે શિ
ના સાડા ચાર હજાર અનુયાયીઓ હતા. તેમના શિષ્યમંડળમાં અને અનુય થી વર્ગમાં બ્રાહ્મણ-અબ્રાહ્મણ એવો બીલકુલ ભેદ ન હતા. જાતિભેદને તેમને દુરાગ્રહ ન હતું. તેમને લાકે મહાવીર કહેતા, અને તેઓ સંપૂર્ણ મહાવીર હતા. તેમને બુદ્ધિદશક પળે (સુવર્ણ જેવ) રંગ હતો અને વીરત્વદર્શક સિંહનું ચિન્હ (લંછન) હતું. આધુનિક હિંદુસ્થાનને આવા મહાન વીરેની–દેશ માટે મરી ફીટનારાની ઘણું જરૂર છે. અત્યારે માત્ર પૈસા અને જ્ઞાનની જરૂર નથી, પરંતુ “સ્વરાજ્ય એ મારે જન્મસિદ્ધ હક છે અને તે હું મેળવીશ જ” એવું નિર્ભયપણે કહેનારા વીરાની આજે જરૂર છે. તેઓનું ચરિત્ર અને પરાક્રમથી ભરેલું હે ઈ સ્વાર્થ ત્યાગ અને ઇન્દ્રિયદમન, અખિલ પ્રાણી માત્ર ઉપર સમભાવ અને પ્રેમદષ્ટિ એ તેમને સિદ્ધાંત હતો.
અહિંસા તવના બે ભેદ છે. એક પિઝીટીવ અને બીજે નેગેટીવ. સર્વને આપણા જેવાજ ગણે, એ કહેવામાં એયતાને સમાવેશ થયેલો દેખાય છે. કઈ પણ હૃદયને ન દુખવતાં તેના ઉપર આપ્ત દષ્ટિ રાખે અને કેઈને પણ ત્રાસ ન આપે એ એમના ઉપદેશમાં સ્પષ્ટ તરી આવે છે.
