________________
જૈન કોમની ઉન્નતિ માટે કરવા જોઈતા સુધારા
૧૮૫
છે કે જે આપણે ભાગ્યેજ પાળતા હઈશું. આપણાં ધર્મશાસ્ત્રો પ્રમાણે તે કોઈ માણસને પૈસાથી ઠગ યા કેઈ પણ રીતે તેનું અહિત કરવું અથવા સામા માણસનું દીલ યા લાગણી દુઃખાય તેવું કઈ પણ કાર્ય કરવું કે ચિંતવવું તે પણ હિંસા છે. અહિંસાનું ખરું સ્વરૂપ જેવું મહાત્મા ગાંધીજીએ એળ
ખ્યું છે તેવું જે આપણે ઓળખતા થઈએ અને મહાત્માજીની માફક અક્ષરશઃ કર્તવ્યમાં મૂકીએ તો આપણે સંપૂર્ણ જીવદયા પાની ગણી શકાય. . જુઓ મહાત્માજી અહિંસાના સંબંધમાં શું કહે છે ? તેઓ કહે છે-“ જે માણસ અહિંસાવ્રત પાળવાનો દાવો કરે તેનાથી પિતાનું અહિત કરનાર ઉપર પણ ગુસ્સે ન થવાય, તે તેનું બુરૂ ન ઈચછે, ભલું ઈછે; તેને ગાળ ન દે કે તેના ઉપર હાથ ન ઉપાડે, સામેને માણસ જે કાંઈ ઈજા કરે તે પોતે સહન કરે. આમ અહિંસાવ્રત પાળનાર તદ્દન નિર્દોષ રહે. કઈ પણ સજીવ વસ્તુ પ્રત્યે વૈર ન હોય તેનું નામ શુદ્ધ અહિંસા. આથી જીવજંતુ પશુ સુદ્ધાં પ્રાણીમાત્રને અભયદાન મળે છે. આપણી હિંસકવૃત્તિ તૃપ્ત કરવાને પ્રાણીઓને પેદા કરવામાં નથી આવ્યાં. જે આપણે ઈશ્વરની લીલા કળી શકતા હોઈએ તે આ સૃષ્ટિમાં તેનું સ્થાન કયાં છે એ ઘણું સમજાય. પ્રાણી માત્ર વિષે શુભેચ્છા રાખવી એ અહિંસાનું-સક્રિય રૂપ છે, તે શુદ્ધ પ્રેમ છે. આપણે અહિંસામાંથી હિંસા, તીરસ્કાર અને કડવાશ ઉત્પન્ન ન થવાં જોઈએ. હિંદુ ધર્મશાસ્ત્રો, બાઈબલ કે કુરાન દરેકમાંથી મને તે એજ મળે છે. હિંદુસ્થાનના તપસ્વી અને આખી દુનીઆમાં મહાન ગણાતા મહાત્મા ગાંધીજીના આહંસાના સંબંધમાં ઉપરના શબ્દો વાંચી કેણ એ જૈન હશે કે જેને હર્ષનાં આંસુ નહિ આવે. આ મહાન વ્યક્તિને માટે સન્મિત્ર મુનિમહારાજ કપૂરવિજયજી વ્યાજબી જ કહે છે કે-“ એ વ્યક્તિને સમજવી પણ મુકેલ છે. તેમનાં કાર્યોથી આપણે મગરૂર થવાનું છે. મને તે લાગે છે કે તેઓ આપણું ધર્મના સિદ્ધાંતનો પ્રકાશ અને પ્રચાર કરી રહ્યા છે.” જ્યારે સન્મિત્ર મુનિ કપૂરવિજયજી મહારાજના મહાત્માજીના સંબંધમાં આવા વિચારે છે ત્યારે માપણમાં કેટલાક મહાન્ આચાર્યો, પન્યાસે તેમને વિરોધ કરી રહેલ છે તે ખરેખર દીલગીર થવા જેવું છે. આપણે મહાત્માજીને એક વ્યક્તિ તરીકે માન નથી આપતા, પરંતુ તેમના ઉચ્ચ ચારિત્રને માટે તેમજ તેમના ઉત્તમ ગુણેને માટે માન આપીએ છીએ. તેમના વિચારેના સંબંધમાં મતભેદ હશે ( કારણ દરેક કાળમાં મહાન પુરૂષના સંબંધમાં તેમ બનતું આવ્યું
૧ આમાં અહિંસાપરાયણ વચને છે તે મહાવીર પરમાત્માના શાસનના નિઝરણા છે.
