Jain Dharm Prakash 1919 Pustak 035 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

સુકત મુક્તાવલી.
ઈદ્રિયોના વિષયોમાં લુબ્ધ બની ક્ષણિક અને કહિપત સુખની ખાતર જીર નિત્ય-સ્વાભાવિક સુખને શમાવી દે છે. વિષયસુખમાં સ્વશક્તિને ક્ષય કરી નાંખનાર સહજ સ્વાભાવિક સુખ મેળવવા વીર્યને કયાંથી ખર્ચ કરી શકે ? ઈન્દ્રિ
ને વશ નહિ થતાં તેમને જ સ્વવશ કરવા પ્રયત્ન કરી લેવાય તે સ્વ૯૫ કાળમાં મહાન લાભ મેળવી શકાય. ફક્ત દિશા બદલવાની જ પ્રથમ જરૂર છે.
છા મુજબ ગમે તેવા દુ:ખદાયક વિષમાં દેડી જતી ઈન્દ્રિયોને દમી તેમને સુખદાયક સાચા માર્ગે વાળવી જોઈએ. ચક્ષુવડે વીતરાગ દેવની અને સંતજની શાંત મુદ્રા નીરખી નિજ આત્મવિચારણા કરવી, શ્રોત્રિવડે સદઉપદેશ અમૃતનું પાન કરવું, જીભ વડે શુદ્ધ દેવ ગુરૂ અને ધર્મની સ્તુતિ કરવી, સુગંધી પદાર્થ દેવગુરૂની ભક્તિમાં નિ:સ્વાર્થપણે વાપરવા અને નિજ દેહ વડે બને તેટલી સેવા-ભક્તિ ઉત્તમ જનની કરવી અને પરમાર્થ પરાયણ થાવું.
ઉ૩ ઇંદ્રિય પરાજય આશ્રી હિતોપદેશ. ગજ મગર પતંગા, જેહ ભંગાર કુરંગા, ઈક ઈક વિષયાથે, તે લહે દુઃખ સંગા; જસ પરવશ પાંચે, તેનું શું કહીજે, ઈમ હૃદય વિમાસી, ઇદ્રી પાંચે દમીજે. વિષય વન ચરતાં, ઇંદ્રી જે ઉંટડ એ, 'નિજ વશ નવિ રાખે, તેહ દે દુઃખડા એ; અવશ કરણ મૃત્યુ, જર્યું અગુપ્તદ્રી પામે,
વસુલશેં જવું, કૂમ ગુપતેઢી નામે. ૭૦. ભાવાર્થ – હાથી, છ-મગર, પતંગ, બ્રા અને હરણ એ બધાં પ્રાણી એક એક ઈદ્રિયના વિષયમાં આશક્ત બનવાથી પ્રાણાન્ત દુ:ખને પામે છે, તો પછી જે પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયમાં આસક્ત બની રહે તેમનું તે કહેવું જ
એમ હદયમાં વિચારી સુજ્ઞજનોએ પાંચે ઈન્દ્રિયનું દમન કરવું યુક્ત છે, અન્યથા અને ભાવ ઉભય પ્રાણની હાનિ થવા પામે છે. ૧
વિષયરૂપી વનમાં સ્વેચ્છાએ ચરતા ઈન્દિરૂપી ઉંટડાઓને જે વવશ કરી લેવામાં ન આવે તો તે દાયક નીવડે છે. જે અજ્ઞજનો ઇન્દ્રિયને વશ નહિ કરતાં તેમનેજ લશ થઈ પડે છે, તેઓ પરવશ ઈદ્રિયવાળા કાચબાની પેરે મરણા
ત છે એ છે અને જેઓ ઇનિદ્રાને સારી રીતે દમી સ્વવશ કરી લેય છે તે ગુખેંદ્રિય કાચબાની પેરે ખરેખર સુખી થઈ શકે છે. ૨
૧ મો રે ભારા. ૩ હરણો. ૪ કાયા...