Jain Dharm Prakash 1909 Pustak 025 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

જ્ઞાનસાર સ્પષ્ટીકરણ
૧૭ ધર્મવાદ કહે છે સંવાદ કરવાની શાસ્ત્રકાર સંમતિ આપી છે. પરંતુ જેની સાથે એવા દાવા કરવામાં આવે તે માણસ સ્વસમયને જતું, નાગ્રહ, યુક્તિને યથાશે સમજના. શાંત પ્રકૃતિનો અને મધ્યસ્થ દષ્ટિવાળા હા જોઈએ. આવા
ગ્ય-અધિકારી માણસની સાથે સંવાદ કરવામાં તત્ત્વથી કંઈ પણ ગેરફાયદો નહિ પણ ફાયદોજ બતાવ્યું છે. એવા લાયક માણસની સાથે ધર્મસંવાદ કરતાં સર્વ રીતે લાભ જક છે. હારવાથી પણ લાભ અને જીતવાથી પણ લાભ જ થાય છે. હારવાથી પિતાની ન્યૂનતા રાજાયાથી ન્યૂનતા દૂર કરવાને અધિક ઉદ્યમ સેવાય છે, અને જીતવાથી તે સામાને મેહ દૂર થાય છે. મેહ દુર થયાથી તવાભિલાષી હોવાને લીધે તે તરત શુદ્ધ તને સ્વીકાર કરી લે છે. પરંતુ તેવા અધિકાર વિનાના યોગ્યતાન્ય કેવળ જડવાદી અને કદાગ્રહીની સાથે તે વાદ કરવાથી બંને રીતે ગેરફાયદાજે કહ્યા છે. હારવાથી શાસનની લઘુતા કહેવાય છે, અને જીતવાથી સામે માણસ શાસન ઉપર વેષ રાખે છે તેમજ તેની આજીવિકાદિકમાં પણ હાનિ પહોંચે છે. માટે ગમે તેમ છતાં તેવા અધિકારીની સાથે ચાલે ત્યાં સુધી વારમાં ઉતરવુંજ નહિ. કેમકે સમ્યગૂાન પ્રાપ્ત કરવાને પવિત્ર હેતુ તે સ્વપરના મેહને નાશ કરીને શુદ્ધ ચારિત્રનું સેવન કરી પરમપદ પ્રાપ્ત કરવાના છે. તે “વહાર વિદ્યા શુષ્ક વાદ વિવાદ માત્રથી નિષ્ફળ કરવા યોગ્ય નથી. પરંતુ “તધીવિદ્યા”. વસ્તુને વસ્તુગત જાણું સ્વપરને, જડ ચેતનને, ગુણદોષને, હિતાહિતને, ઉચિત અનુચિતને, પુણ્ય પાપને, બંધ મોક્ષને, ચાવત્ કર્તવ્ય અકર્તવ્યને સારી રીતે સમજી સક્રિક ધારી, શુદ્ધ તત્તનો સ્વીકાર અને અશુદ્ધ તત્વ ત્યાગ કરીને તેની સફળતાજ કરવાની છે. તેવી સફળતા તે “અનિત્ય અશુચિ અને અનાત્મિક એવી દેહાદિક પરવમાં અનાદિકાળથી અવિદ્યા અથવા અજ્ઞાનના ગે લાગી રહેલી બેટી મમતામાયાને તજી શુદ્ધ અને શાશ્વત એવા પિતાને આમધર્મમાંજ મમતા ધારણ કરવાથી થઈ શકવાની છે. એ પણ શુદ્ધ ચારિત્રપાત્ર સગુરૂ સમીપે રૂચિ અને શ્રદ્ધાપૂર્વક સર્વદેશિત શાસ્ત્રનું યથાવિધિ શ્રવણુ મનનાદિક કરતાં સંભવે છે. તેથી દરેક આમાથી જને એવા ઉત્તમ ગુરૂની શોધ કરીને વિનયબહુમાન પૂર્વક તેમની સમીપે શાસ્ત્ર શ્રવણ કરવું ઉચિત છે. આદર પૂર્વક શાસ્ત્ર શ્રવણ કરીને અનુકૂળતા મેળવી તેના ઉપર મનન કરવું, તેમાંથી તત્ત્વ ખેંચી સાર વસ્તુને સ્વીકાર કરી લે. એટલે કે પિતાથી જે વાતનું સુખે પાલન થઈ શકે એવું સમજાય તેને કૃતિમાં મૂકવાને પ્રયત્ન કરે અને જે વસ્તુનું પાલન કરવું દુઃશક્ય–અથવા અશકય પ્રાય દેખાય તેની ભાવના માત્ર રાખવી ઉતિ છે. પરંતુ સદ્ગુરૂ સમીપે ભાગ્યવશાત્ શાસ્ત્ર અને વણ કરીને તેને પ્રમાદને વશ થઈ વ્યર્થ ગુમાવી દેવું તે ઉચિત નથી જ, પશુ પણ