Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 02

Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh

Page 12

395
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
અરિહંતપદે બિરાજમાન થઈ, સહજપણે મુક્તિગતિના ગામી થઈ મુક્તિપદેસિદ્ધપદે બિરાજમાન થયા છો !
લક્ષ્યાર્થ-વિવેચનઃ સ્વ અને પર સહુનું કલ્યાણ અર્થાત્ શ્રેય કરનારા, શ્રી એટલે કેવલ્ય-લક્ષ્મીના સ્વામી, શ્રેયાંસ જિનેશ્વર ભગવંત અંતરજામી એટલે કે અંતરના સર્વ ભાવોને જાણનારા અંતર્યામી છે.
શ્રેયાંસનાથ ભગવાન ઈન્દ્રિયોને જીતનારા જિન છે અને તેથી વીતરાગ છે. તીર્થકર ભગવંત તરીકે પ્રસિદ્ધ એવા નામી છે. તીર્થકર નામકર્મના વિપાકોદયથી નામી એટલે નામના પામેલા વિખ્યાત છે. ઘાતી કર્મોને નમાવનારા અર્થાત્ ક્ષય કરનારા હોવાથી પણ નામી છેપ્રતિષ્ઠિત છે. ક્ષાયિકભાવને પામેલા વીતરાગી છે, તેથી અધ્યાત્મ મતને પૂરેપૂરા પામેલા છે. લેશ માત્ર પણ દોષ રહ્યો નથી, માટે સર્વ દોષથી રહિત છે અને પરાકાષ્ટાના સર્વ સ્વરૂપગુણ આત્મગુણથી યુક્ત છે. પૂરણપણે અધ્યાત્મપદ એટલે આત્મપદ - સ્વપદને પામેલા છે. અરિહંતપદે બિરાજમાન થયેલા છે.
પૂર્ણતાને પામેલા વીતરાગી છે, તેથી આતમરામી છે. પોતે પોતાથી પોતાના વડે પોતામાં જ છે, જે એમનું આતમરામીપણું છે. પક્કારકનું પ્રવર્તન સ્વમાં છે. અંતરમાં એટલે કે આત્મામાં જ રહેવાપણું, ઠરવાપણું અને રમવાપણું છે, તેથી આતમરામી છે-આતમ આરામી છે.
પૂર્ણતાને પામેલાં વીતરાગી છે, તેથી તેઓ સર્વદર્શી, સર્વજ્ઞ છે. મોહ રહ્યો નથી. મોહનીય કર્મનો સર્વથા ક્ષય થવાથી વીતરાગ બન્યા છે. વીતરાગ થયેથી કોઈ અંતરાય, આડશ, અભાવ રહ્યાં નથી. અંતરાય કર્મનો ક્ષય થવાથી પૂર્ણતાને પામ્યા છે. આવરણ રહ્યાં નથી અને પૂર્ણતાને પામ્યા છે, તેથી જે કાંઈ દેખાય છે, જે કાંઈ જણાય છે, તે પૂરેપૂરું
જ્ઞાન સામાન્ય બનતાં જ્ઞાન 3યાકારે નહિ પરિણમતા જ્ઞાયકરૂપ પરિણમે છે તે નિર્વિશેષ પરિણમન છે.