________________
કત્રિ વ્યવસ્થાની અવ્યવસ્થા પણ
એક જ છે ક ક ક ર છેક ચંદ્રહાસ ત્રિવેદી ૯ થી હs હ હ હ હ હ હા,
થૉમસ આલ્વા ઍડિસન વીસમી સદીના તો તે આખા ઘરમાં ઊડતી રહે અને ઍડિસન તેને અગ્રણી વિજ્ઞાની તો ખરા જ પણ સાથે સાથે મોટા શોધતા કેટલીય વસ્તુઓને ઊંચી-નીચી કરી વિચારક હતા. એક વાર તેમના મનમાં કોઈ પ્રશ્ન ફંગોળતા રહે. ક્યારેક મહત્ત્વની કોઈ ચબરખી ન પકડાઈ જાય પછી જ્યાં સુધી તેનો ઉકેલ ન મળે મળે તો ઍડિસન પરેશાન થઈ જાય. તેમનું આ ત્યાં સુધી તેમનું મન તેની જ ગડમથલમાં રહેતું દુ:ખ ન સહેવાતાં એક વાર તેમની પત્ની ઍડિસન હતું. દરમિયાન તેમને કંઈ વિચાર આવે કે કોઈ માટે ડાયરી લઈ આવ્યાં. તેમાં જુદાં જુદાં વિષયો કંઈક કહે તો તેને તે એક કાગળની ચબરખીમાં માટે અલગ વિભાગીકરણ થયેલું હતું અને સામાન્ય લખીને આમતેમ ક્યાંક મૂકી દેતા. જો તે ખુરશી- | બાબતો લખવાનાંય કેટલાંક પાનાં હતાં. તેમણે ટેબલ પર બેઠેલા હોય તો ટેબલ ઉપર કોઈક ઍડિસનને આ ડાયરી આપીને કહ્યું, “હવે તમે ચોપડીની નીચે કે તેની બેવડમાં તે ચબરખી મૂકી આ ડાયરી હંમેશાં હાથવગી રાખો અને તેમાં જ દે. ક્યારકે ટેબલના ડ્રોઅરમાં ચિઠ્ઠી નાખી દે. લખતા રહેજો, જેથી તમને ચિઠ્ઠી-ચબરખી પથારીમાં હોય તો ઓશિકા નીચે ચબરખી ખોવાયાની મૂંઝવણ ન થાય.” દબાવી દે.
આ યોજના પ્રમાણે થોડાક દિવસો તો બધું આ ટેવ તેમને એટલી બધી ફાવી ગઈ હતી બરોબર ચાલ્યું, ઍડિસન ખુશ થઈ ગયા. તેમની કે હરતાં-ફરતાં કે અન્ય સાથે વાતચીત કરતાં પત્ની માટે પણ કામ સરળ થઈ ગયું. પરંતુ તેમને કંઈ પણ યાદ આવે કે સૂઝે તો તુરત જ તે યોગાનુયોગ એવું બન્યું કે એક દિવસ આખી ડાયરી ટપકાવી દેતા અને પછી જ્યાં ત્યાં તે આ નોંધો જ ઍડિસને ક્યાંક મૂકી દીધી. તેમાં કેટલાય મૂકી દેતા. પરિણામે તેમના આખા ઘરમાં ચિઠ્ઠીઓ- દિવસની નોંધો હતી કે જે ઍડિસને જોવાની હતી. ચબરખીઓ આમતેમ ઊડતી જ રહેતી હતી. ડાયરી જડે નહીં. ઍડિસન પરેશાન થઈ ગયા. તેમની પત્ની અવારનવાર આ બધી ચબરખીઓ ડાયરી શોધવા માટે આખું ઘર ઉપર-તળે કરી ભેગી કરી પછી તેનું વર્ગીકરણ કરીને અલગ પાડે. નાંખ્યું. દરમિયાન કેટલીય ભાંગફોડ થઈ. વિજ્ઞાનની મહત્ત્વની લાગતી નોંધોને અલગ એટલામાં ઍડિસનની પત્ની આવી પહોંચ્યાં. તારવીને ટેબલ ઉપર મૂકે, અન્ય બાબતની નોંધો ઍડિસને પોતાનો બધો ગુસ્સો તેમના ઉપર ઠાલવતાં ટ્રમાં મૂકે. સામાન્ય વ્યવહારને લગતી ચબરખીઓ કહ્યું કે આ ડાયરી જ મારી મુશ્કેલીઓનું કારણ પુસ્તક નીચે દબાવી રાખે અને તદ્દન નિરર્થક છે. ડાયરી ન હોત તો બેચાર ચબરખીઓ ખોવાઈ લાગતી ચબરખીઓને ફાડી નાંખે.
હોત. પણ આ ડાયરીમાં તો કેટલીય નોંધો હતી. જો ઍડિસનની પત્ની થોડાક દિવસ માટે તારું માનીને હું પસ્તાયો. હું જેમ કરતો હતો તેમ બધી ચિઠ્ઠીઓ અને ચબરખીઓને સંભાળી ન શકે મને કરવા દીધું હોત તો આવી દશા ન થાત.
દિવ્યધ્વનિ કે જાન્યુઆરી - ૨૦૧૧ Luuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu ૨૨.
