________________
ભદ્રબાહુસ્વામી પ્રતિષ્ઠાનપુર- પૈઠણ-તત્કાલીન ભારતવર્ષનું કેન્દ્રબિંદુ ગણાતું. તેમાં બે બ્રાહ્મણ-બંધુઓ વસેઃ વરાહમિહિર અને ભદ્રબાહુ. બંને પ્રતિષ્ઠિત. બંને ૪ વેદ અને ૧૪ વિદ્યાના જ્ઞાતા. ભાગ્યયોગે બંનેને શ્રીયશોભદ્ર-શ્રુતકેવલીનો સત્સંગ થયો. જેના પરિણામે સંસાર ત્યજી બંને સાધુ બની ગયા. બંને પ્રતિભાસમ્પન્ન હતા તેથી અલ્પ સમયમાં જ જિનપ્રવચનના પારંગત બન્યા. પરંતુ તે બેમાં નાના ભદ્રબાહુ, તે ૧૪ પૂર્વના જ્ઞાન તથા આચાર્યપદનું અર્પણ કરવા માટે વિશેષ યોગ્ય જણાતાં ગુરુએ તેમને પોતાના ઉત્તર અધિકારી બનાવ્યા. આથી વરાહમિહિર છંછેડાયા, અને ગુરુને પક્ષપાતી ગણી દીક્ષા છોડી ગયા. વિદ્યા તો હતી જ, તેના બળે તે રાજપુરોહિત બન્યા, ને લોકપ્રિયતા મેળવી. એકદા રાજાને ત્યાં પુત્ર જન્મ થયો. તેમાં વધામણાં માટે સૌ કોઇ આવ્યા. વરાહમિહિરે ભવિષ્ય ભાખ્યું કે બાળક પૂરાં 100 વર્ષનો થશે. યોગાનુયોગ એવું બન્યું કે શ્રુતકેવલી અને સંઘનાયક બનેલા ભદ્રબાહુસ્વામી પણ ત્યાં નગરમાં જ હતા, પણ તેઓ રાજાને વધામણી આપવા ન આવ્યા. આ તક વરાહમિહિરે ઝડપી. ને રાજાના તથા લોકોના મન ભંભેર્યા. આ વાતની જાણ થતાં ગુરુએ કહ્યું કે આજથી સાતમે દિવસે આ બાળકનું બિલાડીના નિમિત્તે મરણ થવાનું છે, તે વખતે આશ્વાસન આપવા આવીશ. રાજાને વરાહમિહિર પર પૂરો વિશ્વાસ હતો. છતાં “ચેતતા નર સદા સુખી' એ ન્યાયે તેણે નગરમાંથી તમામ બિલાડીઓને જંગલભેગી કરાવી દીધી. અને રાજકુમારના રક્ષણનો ચાંપતો પ્રબંધ કર્યો. આમ છતાં બનવાનું હતું તે બન્યું જ. સાતમે દિવસે બિલ્લીના મહોરાવાળો આગળો બાળકના શિરે પડ્યો. ને બાળક મરણ પામ્યું જ. તે પછી ગુરુ રાજાને આશ્વાસન આપવા મહેલે પણ પધાર્યા. આથી ગુરુની કીર્તિ વધી, તો વરાહમિહિરનું જ્ઞાન મિથ્યા ઠર્યું. આ અને આવા અનેક બનાવોથી અકળાએલો અને દ્વેષથી ધમધમતો વરાહમિહિર કાળાંતરે મરણ પામી વ્યંતર દેવ થયો. ત્યાં તેણે જ્ઞાનબળે પૂર્વાવસ્થા જોઇ ને તેના હૈયામાં જૈન - ષની આગ ભભૂકી ઉઠી. તેણે શક્તિ પ્રયોજીને સકલ સંઘમાં અને નગરમાં મહામારીનો પ્રકોપ ફેલાવ્યો. જેને કારણે અસંખ્ય લોકો કમોતે મરવા લાગ્યા. લાચાર સંઘે ગુરુને વિનંતી કરી કે આ ઉપદ્રવ દૂર કરો! ગુરુએ શ્રુતજ્ઞાનના બળે બધી હકીકત જાણી અને ઉવસગ્ગહર-સ્તોત્રની રચના કરી, તેના પાઠ દ્વારા અભિમંત્રિત જળનો છંટકાવ સર્વત્ર કરાવ્યો, જેના પ્રભાવે વ્યંતરની શક્તિ ક્ષીણ થઇ ને સૌ નિરૂપદ્રવ બન્યા.
કલ્પસૂત્રના પ્રણેતા આ સૂરિજી જિનશાસનમાં નિયુક્તિકાર ભદ્રબાહુસ્વામી તરીકે પ્રખ્યાત છે.
99છે.
